Tajemnice powstania Nowego Testamentu

Wiemy, że Ewangelie powstały stosunkowo późno i kto je napisał, choć nie ma pewności ilu było Janów. I to nie jedyna zagadka ...

Nowy Testament uformował się już w II wieku, jednak niektóre księgi, których kanoniczność czy autorstwo kwestionowano – jak w przypadku "Apokalipsy" św. Jana – musiały czekać dłużej na ich włączenie do kanonu. Cztery Ewangelie kanoniczne nie powielają mechanicznie identycznych informacji, choć w istocie opowiadają tę samą historię. Czy jednak na pewno znamy ich autorów?

- Z autorami Ewangelii jest ten kłopot, że my tak naprawdę nie wiemy, kim oni byli. Uważa się że Mateusz i Marek byli Żydami. Uważa się, że Łukasz był Grekiem, a przynajmniej mocno zhellenizowanym Żydem. Z Janem sprawa jest niezmiernie skomplikowana, bo nie wiadomo, ilu było Janów. Dziś się już nie uważa, że Jan, ukochany uczeń Chrystusa, był autorem Ewangelii, autorem był raczej Jan prezbiter - mówiła w audycji Hanny Marii Gizy prof. Elżbieta Jastrzębowska.

Skąd możemy mieć pewność, że przedstawiona w Ewangeliach biografia Jezusa jest wiarygodna? O postaci Nauczyciela mówią źródła pozaewangeliczne, w tym również pozachrześcijańskie, stąd nie ma wątpliwości, że Chrystus jest postacią historyczną.

- Najlepszym źródłem jednak pozostaje Nowy Testament. Inne źródła nie mogą się równać z Ewangeliami, także tymi apokryficznymi - mówił prof. Tomasz Jasiński, którego jednym z ulubionych tekstów źródeł jest koptyjska ewangelia św. Tomasza: to źródło, które wnosi wiele do nauki Chrystusa. Niewiele zaś wnosi do biografii Chrystusa, gdyż nie jest to dzieło narracyjne. Jest to bowiem zbiór powiedzeń Jezusa (tzw. Logia).

Ewangelie powstały stosunkowo późno, nie stanowią spisanej na gorąco relacji świadków o życiu Nauczyciela. Dlaczego tak się stało, wyjaśniała Iwona Żółtowska:

- Starożytność to przede wszystkim kultura słowa żywego. Żeby dotrzeć ze swoim przekazem, należało się spotkać z odbiorcami i przemówić do nich. To widzimy u Pawła, gdy obserwujemy jego podróże misyjne, gdy próbuje przekonywać słowem żywym. Dopiero gdy utwierdzi się grupa ludzi przekonanych, wtedy Paweł śle do nich listy i podobnie postępują inni Apostołowie. To mechanizm znany ze wcześniejszej tradycji: najpierw się mowę wygłasza, dopiero potem się ją spisuje i publikuje.  Oba sposoby działania są bardzo dobrze w starożytności zakotwiczone. Istnieje sztuka retoryczna i sprawna machina wydawnicza.

W jakim języku spisano Ewangelie i w jakiej formie literackiej, co było istotą opowieści o Jezusie dla wczesnych chrześcijan, czym było źródło Q i na jakiej podstawie można datować powstanie Ewangelii Marka na 40 rok po narodzeniu Chrystusa - o tym między innymi można dowiedzieć się, klikając ikonę dźwięku w ramce "Posłuchaj" po prawej stronie.