Melodie na czas smutku

Ostatnia aktualizacja: 01.04.2023 10:00
Kontrabasista Michał Bąk i wokalistka Basia Pospieszalska stworzyli muzyczną interpretację pieśni do głębokiego przeżywania Wielkiego Postu.
Audio
  • Basia Pospieszalska i Michał Bąk o płycie "Pieśni Wielkanocne" (Poranek Dwójki)
Michał Bąk i Basia Pospieszalska
Michał Bąk i Basia PospieszalskaFoto: Mat. pras.

Artyści postanowili sięgnąć po najpiękniejsze i najbardziej przejmujące pieśni jakie znaleźć można w katolickiej tradycji, czyli pieśni wielkopostne. W utworach starali się zachować ich oryginalną formę melodyczną, dodając jedynie własną aranżację, która uwydatniłaby ich przejmujący i zarazem ascetyczny wymiar. Jak przyznają, poprzez minimalizm interpretacji chcieli ukazać ich muzyczne piękno i duchową głębię. O swojej płycie "Pieśni Wielkopostne" Basia Pospieszalska i Michał Bąk opowiadali w "Poranku Dwójki".

Do tego w audycji:

  • 7:50 Posłuchamy sztuce robienia palm wielkanocnych - rozmowa z kurpiowskimi i lubelskimi twórcami ludowych palm wielkanocnych. Jednym ze zwyczajów zbliżających się Świąt Wielkanocnych w Polsce jest tradycja wyplatania palm wielkanocnych. Do ich stworzenia często używa się gałązek wierzby. Wierzono, że drzewo to zamieszkują dobre, opiekuńcze duchy. Wierzba była też postrzegana jako symbol płodności, a same gałązki wierzbowe święcone w Palmową Niedzielę mają zapewniać wszelakie dobra –jak zdrowie czy bogactwo. Zapraszamy teraz Państwa do posłuchania o palmie wielkanocnej w województwie lubelskim.
    Posłuchaj
    04:43 _PR2_AAC 2023_04_01-07-50-14 palmy.mp3 Palmy wielkanocne (Poranek Dwójki)

     

    Z tradycji związanych z palmami warto jeszcze dodać, że na początku XX wieku byl taki zwyczaj, by po wyjściu z kościoła uderzać się wzajemnie poświęconą palmą, co miało zapewnić urodę kobietom, a mężczyznom dodać odwagi. Informacje i głosy zebrała Olga Pawińska

  • Już jutro w Narodowym Instytucie Kultury i Dziedzictwa Wsi przy Krakowskim Przedmieściu w Warszawie Jarmark Wielkanocny. To doskonała możliwość zaopatrzeni się we wszystko, czego potrzeba na świątecznym stole. Oprócz tego w programie warsztaty rękodzielnicze i występy zespołów ludowych. O szczegóły Elżbietę Osińską-Kassę z Narodowego Instytutu Kultury i Dziedzictwa Wsi zapytał Piotr Dorosz.


    Posłuchaj
    05:55 [i] 1.04 Jarmark Wielkanocy w NIKiDW - E. Osińska-Kassa mp3.mp3 Jarmark Wielkanocny w NIKiDW (Poranek Dwójki)

     

    Zwykle trzonem wydarzeń są członkinie kół gospodyń wiejskich, ale tym razem będzie wiecej lokalnych twórców i producentów. Stosika będą proponować wszystko co potrzebne na stół wielkanocny i wokół niego. Serwety, obrusy, ceramika bolimowska, wędliny, ciasta, baby wielkanocne, chleb, koszyczki i różne dodatki - do wyboru, do koloru! Do Warszawy przyjeżdżają Wystawcy z różnych stron Polski, do tego w programie są warsztaty plecionkarskie i zdobienia jajek sitowiem i występy muzyczne.

    Jarmark Wielkanocny w Narodowym Instytucie Kultury i Dziedzictwa Wsi w Warszawie rozpocznie się już jutro w południe i potrwa do 17:00.

Elisabeth Grabowski Elisabeth Grabowski

  • Była badaczką folkloru, pisarką i poetką. Elisabeth Grabowski, która urodziła się w 1864 roku w Raciborzu, nazywano też „ciocią od górnośląskich bajek”. W Katowicach w ramach cyklu „Obraz Górnego Śląska w twórczości pisarzy i pisarek niemieckojęzycznych” odbyło się spotkanie poświęcone artystce, na które wybrała się dziennikarka Radia Katowice Dorota Stabik. Poprowadził je Marcin Szymczyński, który od lat interesuje się literaturą i historią zarówno krajów niemieckojęzycznych, jak i literaturą regionalną. Dlaczego zaintrygowała go Elisabeth Grabowski?

    Szymczyński jest studentem germanistyki na Uniwersytecie Śląskim. Tematy Górnego Śląska w okresie niemieckim są mu bliskie. Z tego powodu zawiązała się także współpraca między Fabryką Inicjatyw Lokalnych w Nikiszowcu a filologą germańską na UŚ. Przybliżane były postacie pisarzy pochodzenia niemieckiego, którzy w swoich tekstach opisywali Górny Śląsk nie tylko z perspektywy industrialnego, kopalnianego krajobrazu, ale i pod względem folkloru. Sztandarową przedstawicielką jest Elisabeth Grabowski.

    - Z końca XIX i początku XX wieku zachowało się wiele artykułów sporządzonych przez Elisabeth Grabowski. Poświęciła tez wiele książek, w których opisywała lokalny folklor i baśnie. Po śmierci Elisabeth, jej redakcyjny kolega określił ją „ciocią od górnośląskich bajek” – wspominał Marcin Szymczyński.

    W latach 20. XX w. Grabowski opisała m.in. Beboka, rozpoznawalną na Górnym Śląsku postać fantastyczną. Większość opowiadań o tej istocie przekazywana była ustnie. Dzięki Elisabeth mamy materiał porównawczy dla dzisiejszego wyobrażenia Beboka.

    - Grabowski była bardzo otwartą osobą. Interesowało ją życie mieszkańców Górnego Śląska. Sama opisywała, że kiedy przyjeżdżała do różnych miejscowości na Górnym Śląsku, prosiła o pokój w chacie. Zatrzymywała się w niej na długie miesiące i obserwowała życie w danej miejscowości.

    Wspomnienia i opisy Elsabeth Grabowski to nie tylko baśnie i opowieści. Spisywała także obrzędowości i lokalne tradycje. Choćby te związane z Wielkim Tygodniem. Na Śląsku rozpoczynał się on od Niebieskiego Poniedziałku, kiedy chłopstwo bawiło się hucznie przed Triduum Paschalnym. Następnie – Żółty Wtorek nawiązujący do skutków nadmiernego picia alkoholu. Grabowski nazywa je wprost. Kolejny dzień to Krzywa Środa. Zbierano wówczas różne zioła konieczne do przygotowania „zupy zielonej”, konsumowanej w Wielki Czwartek (z niemieckiego nazywany Zielonym Czwartkiem).

    - W Zielony Czwartek przygotowywano się już do Wielkiego Piątku i Wielkiej Soboty. Między innymi malowano jajka. Elisabeth Grabowski podaje nawet kilka naturalnych barwników… Co ciekawe, podkreśla, że już po południu w Wielki Czwartek nastawała cisza.

    Jak obchodzono Wielki Piątek i kolejne dni Wielkiejnocy? Polecamy rozmowę Doroty Stabik i Marcina Szymczyńskiego.

     


    Posłuchaj
    08:32 slaska bajarka dla 2.mp3 Śląska bajarka Elisabeth Grabowski (Poranek Dwójki)

     

    Spotkanie poświęcone Elisabeth Grabowski odbyło się w Centrum Zimbardo w Katowicach-Nikiszowcu. To miejsce, w którym według założeń twórców, spotykają się młodzi ludzie - bez względu na status społeczny, materialny, wyznanie i poglądy. Odwiedziła je też Dorota Stabik z Radia Katowice.

  • 8:50 w cyklu "Od Olzy do Sanu. Ludzie gór" słuchaliśmy o Góralach spiskich 

  • muzyk Ryszard Wojciulem opowiedział o płycie zawierającej współczesne interpretacje tradycyjnych polskich pieśni wielkanocnych "Zorza prześliczna wynika", której premiera odbyła się 24 marca.
    09:34 _PR2_AAC 2023_04_01-09-13-28 wojciul.mp3
     

PLAYLISTA

  1. Steinar Raknes & Inga Juuso Iŋgos Nillá Nillá
  2. Leyla McCalla Rose Marie
  3. Kokoroko Ti-de
  4. Meredith Monk The Games: Spaceship, wyk. Bang On A Can All-Stars
  5. Jan Sebastian Bach Partita B-dur BWV 825, III. Courante, aranż. na gitarę Gerhard Reichenbach, wyk. Raphaël Feuillâtre (gitara)
  6. Carl Nielsen Saenk kun dit hoved, du blomst, wyk. Musica Ficta, Bo Holten (dyr.)
  7. John Surman Edges of Illusion
  8. Wolfgang Amadeusz Mozart Kwintet smyczkowy nr 4 g-moll KV 516, IV. Adagio – Allegro, wyk. Quatuor Ébène, Antoine Tamestit (altówka)
  9. Almucs de Castelnau Dame Iseut, wyk. Cécile McLorin Salvant (śpiew), Sullivan Fortner (czelesta), Luques Curtis (kontrabas), Weedie Braimah (perkusja)
  10. Wernyhora ŻURBA (Smutek)
  11. Fryderyk Chopin Trio fortepianowe op. 8 g-moll, IV. Finale. Allegretto, wyk. Julien Brocal (fortepian), Daniel Hope (skrzypce), Camille Thomas (wiolonczela)
  12. Basia Pospieszalska i Michał Bąk Stała Matka Boleściwa
  13. Aurélie Saada Pistache
  14. Sigurd Lie Huldra Aa’n Elland, wyk. Ragnhild Hemsing (skrzypce), Bergen Philharmonic Orchestra, Eivind Aadland (dyr.)
  15. Dafné Kritharas Kardiokleftra
  16. Girls in Airports Kaikoura
  17. Basia Pospieszalska i Michał Bąk Dobranoc Głowo Święta
  18. Willem de Koch Dover, wyk. The Westerlies
  19. Basia Pospieszalska i Michał Bąk Krzyżu Chrystusa
  20. Naïssam Jalal Rituel du soleil

***

Tytuł audycji: folkowy Poranek Dwójki

Prowadził: Piotr Kędziorek

Data emisji: 1.04.2023

Godzina emisji: 9.30