Jego losy w okupowanej Warszawie stały się podstawą scenariusza do filmu "Pianista" Romana Polańskiego – poruszającej historii o zagładzie warszawskiego getta i całej polskiej stolicy. Sięgając do archiwów Polskiego Radia, przypomnieliśmy historię Władysława Szpilmana, jego związki z Polskim Radiem sięgające czasów przedwojennych, działalność powojenną, karierę artystyczną.
>>> Posłuchaj audycji "Rozmowy na lato"
W czasie wojny Szpilman koncertował w warszawskich kawiarniach
Władysław Szpilman pochodził z żydowskiej rodziny. Kształcił się w Warszawie i Berlinie, w 1935 roku rozpoczął pracę w Polskim Radiu. Wyłączając lata okupacji hitlerowskiej, związany był z radiem do 1963 roku. Na początku II wojny światowej razem z innymi warszawskimi Żydami musiał przenieść się do getta. Na chleb zarabiał grą na pianinie najpierw w "Nowoczesnej", a potem w kawiarni "Sztuka". W tym samym czasie w tym lokalu występowali też inni znani artyści, tacy jak Pola Braun, Leonid Fokszański, Adolf Goldfeder, Wacław Teitelbaum, poeta Władysław Szlengel i Andrzej Włast.
Czytaj także:
Szpilman - ocalał dzięki muzyce
Szpilman dzięki splotowi różnych przypadków, z pomocą osób, które ceniły jego muzykę, ocalał. Jeszcze przed wybuchem powstania w warszawskim getcie schronił się po aryjskiej stronie muru. Pomagał mu wtedy np. Czesław Lewicki, ostatni przed wojną dyrygent Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia. Obserwował dramat stolicy aż do końca powstania. Ostatnią jego kryjówką stał się dom na Ochocie, gdzie pomógł mu oficer Wehrmachtu, kapitan Wilm (Wilhelm) Hosenfeld, który dostarczał mu jedzenie aż do momentu, gdy w obliczu ofensywy Armii Czerwonej wojsko niemieckie opuściło Warszawę.
Szpilman swoje losy opisał - z pomocą Jerzego Waldorffa - w książce "Śmierć miasta", wydanej w 1946 roku. Powstał również film "Robinson warszawski", do którego scenariusz napisali Czesław Miłosz i Jerzy Andrzejewski.
Ponad 3 tysiące koncertów na pięciu kontynentach
Sam Szpilman dużo występował – solowo i w duecie z Bronisławem Gimplem, znakomitym skrzypkiem pochodzącym z rodziny lwowskich Żydów. Był współzałożycielem Kwintetu Warszawskiego. W sumie dał ponad 3 tysiące koncertów na pięciu kontynentach.
Zasłynął też jako kompozytor. Napisał 450 piosenek, z których wiele stało się przebojami np. "Autobus czerwony", "Nie ma szczęścia bez miłości", "Przyjdzie na to czas", "Pójdę na Stare Miasto", "Trzej przyjaciele z boiska" i "W lipcu na Mariensztacie". Skomponował także sygnał Polskiej Kroniki Filmowej, muzykę do musicali "Ciotka Karola" i "Mąż Fołtysiówny" oraz widowiska "Czerwony Kapturek".
"Pianista" Romana Polańskiego
Ogólnoświatowy rozgłos zdobył dopiero po śmierci, za sprawą nakręconego w 2002 roku przez Romana Polańskiego filmu "Pianista". Odtwórca głównej roli Adrien Brody został nagrodzony Oscarem. Nagrodę tę dostał też Polański za reżyserię i Ronald Harwood za napisany na podstawie książki Szpilmana scenariusz.
***
Tytuł audycji: Rozmowy na lato
Prowadzenie: Beata Stylińska
Data emisji: 7.07.2025
Godzina emisji: 22.00
IAR/PAP/PRHistoria/zch/am
