Polskie Radio Dzieciom

"Gdzie jest czarny neseser?" Polskie Radio i kolekcja płyt z 1939 roku

Ostatnia aktualizacja: 06.05.2022 12:19
Polskie Radio inicjuje narodowe poszukiwania zaginionego zbioru płyt z września 1939 roku. Akcję "Gdzie jest czarny neseser?" wspierają: Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Instytut Pamięci Narodowej. Część odnalezionej kolekcji – w postaci 93. metalowych płyt gramofonowych – została wpisana w ubiegłym roku na Listę Krajową programu UNESCO "Pamięć świata". Nagrania te zostały wydane właśnie przez Agencję Muzyczną Polskiego Radia w postaci pięciopłytowego, ekskluzywnego boxu. Premierze "Kolekcji płyt gramofonowych Polskiego Radia z września 1939 roku" patronuje Rada Mediów Narodowych, a wszelkie informacje na temat akcji można znaleźć w specjalnym serwisie internetowym czarnyneseser.pl.
Polskie Radio inicjuje poszukiwania zaginionego zbioru płyt z września 1939 roku  i udostępnia kolekcję ocalałych nagrań.
Polskie Radio inicjuje poszukiwania zaginionego zbioru płyt z września 1939 roku i udostępnia kolekcję ocalałych nagrań. Foto: Polskie Radio

– Prosimy wszystkich słuchaczy, zarówno w kraju, jak i za granicą, o informacje na temat zaginionej części kolekcji. Być może w prywatnych zbiorach i archiwach zachowały się płyty, dokumentacja na ich temat lub inne pamiątki z września 1939 roku. Chcielibyśmy skompletować zbiór, który dokumentuje dramatyczne wydarzenia II wojny światowej i jest bezcenną pamiątką heroizmu pracowników Polskiego Radia w tamtym czasie. By dotrzeć do jak największego grona odbiorców korzystamy z naszych anten, ale również kanałów cyfrowych oraz mediów społecznościowych. O pomoc w nagłośnieniu akcji poprosiliśmy również m.in. Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Instytut Pamięci Narodowej, Muzeum Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz placówki muzealne i ambasady RP – mówi Agnieszka Kamińska, Prezes Polskiego Radia

Po wybuchu II wojny światowej i ataku hitlerowskich Niemiec na nasz kraj, Polskie Radio nadawało nieprzerwanie aż do 30 września 1939 roku. – Po raz pierwszy w historii wojen światowych radio spełniło swoją rolę – informując nie tylko o sytuacji na froncie, ale również nadając przemówienia do ludności, komunikaty porządkowe i ostrzegawcze – wyjaśnia Stefan Kruczkowski, reżyser dźwięku z Działu Realizacji, Konserwacji i Digitalizacji Archiwum Polskiego Radia. Po ogłoszeniu kapitulacji (28 września) i zajęciu przez Niemców rozgłośni przy ul. Zielnej w Warszawie (30 września), jej pracownicy wynieśli i ukryli w prywatnych mieszkaniach – narażając swoje życie – około dwustu metalowych krążków do tzw. bezpośredniego zapisu dźwięku, czyli metalofonów i decelitów.

Płyty te zawierały m.in. wypowiedzi najważniejszych przedstawicieli establishmentu II RP, w tym przemówienia: prezydenta walczącej stolicy Stefana Starzyńskiego, ministra spraw zagranicznych Józefa Becka, pułkownika Wacława Lipińskiego oraz reportaże amerykańskich i angielskich korespondentów z broniącej się stolicy. Są też komunikaty porządkowe dla mieszkańców Warszawy – czytane m.in. przez Jeremiego Przyborę.

W 1979 roku odnalezione zostały dwie z trzech części kolekcji wyniesionych z budynku Polskiego Radia – łącznie 93 metalowe krążki. Oczyszczone i zdigitalizowane, stanowią dziś ważną lekcję historii, jak również polskiej i światowej radiofonii. – Dowodem na ponadczasową wartość tej kolekcji jest wpisanie jej na Listę Krajową programu "Pamięć Świata" polskiego oddziału UNESCO. To duże wyróżnienie dla Polskiego Radia, gdyż materiały dźwiękowe po raz pierwszy wpisane zostały na tę listę – mówi Elżbieta Berus-Tomaszewska, dyrektor Archiwum Polskiego Radia. Uroczystość wręczenia Polskiemu Radiu certyfikatu potwierdzającego ten zaszczytny fakt, odbyła się pod patronatem Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej w Belwederze w czerwcu ubiegłego roku. 

Kolekcja historycznych nagrań zarejestrowanych we wrześniu 1939 roku w Polskim Radiu została starannie opracowana i wydana w formie ekskluzywnego boxu składającego się z pięciu płyt kompaktowych oraz obszernej książeczki – z tekstami źródłowymi i komentarzami oraz materiałami ikonograficznym, w tym unikatowymi, archiwalnymi zdjęciami. Patronat nad wyjątkowym wydawnictwem tożsamościowym Polskiego Radia objęła Rada Mediów Narodowych.

Premiera albumu "Kolekcja płyt gramofonowych Polskiego Radia z września 1939 roku" jest dla Polskiego Radia jednocześnie impulsem do rozpoczęcia poszukiwań brakującej części kolekcji płyt – akcja opatrzona została hasłem: "Gdzie jest czarny neseser? Polskie Radio inicjuje narodowe poszukiwania zaginionego zbioru płyt z września 1939 roku"

Co stało się z trzecią częścią kolekcji? Wiadomo, że ukrył ją w piwnicy domu swojego ojca Mirosław Panufnik – kierownik amplifikatorni (studia emisyjnego) Polskiego Radia i brat słynnego kompozytora Andrzeja Panufnika. Właśnie tę partię płyt chce odnaleźć publiczny nadawca, który zaprasza wszystkich słuchaczy w kraju i za granicą – do poszukiwań brakującej części kolekcji.

W ramach akcji "Gdzie jest czarny neseser?" uruchomiony został specjalny serwis internetowy czarnyneseser.pl gromadzący wszystkie informacje na temat kolekcji z 1939 roku oraz kontakty dla słuchaczy i internautów, którzy będą mogli przesyłać informacje mogące pomóc w poszukiwaniu płyt. 

Baner_1200x150.png

mat. pras.

Zobacz także