Historia

3 czerwca

Ostatnia aktualizacja: 03.06.2011 00:00
Urodził się kontrowersyjny dowódca kampanii wrześniowej gen. Juliusz Rómmel.
Audio

1605 - Zmarł Jan Zamoyski, kanclerz wielki koronny, od 1581 roku hetman, założyciel Zamościa i fundator Akademii Zamoyskiej. (ur. 1542)

1657 - Zmarł William Harvey, brytyjski anatom i fizjolog, który po raz pierwszy opisał schemat krwiobiegu w organizmie człowieka oraz innych kręgowców. Udowodnił, że przypływ krwi wywoływany jest skurczami serca. (ur. 01.04.1578)

1808 - Urodził się Jefferson Davis, prezydent Skonfederowanych Stanów Ameryki w czasach wojny secesyjnej 1861 -1865, autor pracy "Powstanie i upadek rządu Konfederacji". (zm. 06.12.1889)  

1855 - Zmarł Krzysztof Celestyn Mrongowiusz, pisarz, pastor, obrońca polskości Warmii i Mazur, pierwszy badacz Kaszubszczyzny i gwar Warmii i Mazur. (ur. 1764)

1868 - Zmarł Aleksander Le Brun, lekarz, organizator nowoczesnego lecznictwa klinicznego w Polsce. Jako pierwszy w 1847 roku zastosował chloroform i eter jako środek do znieczulenia podczas operacji. Współzałożyciel "Tygodnika Lekarskiego" - pierwszego czasopisma lekarskiego w Królestwie Polskim, organizator nowoczesnego lecznictwa klinicznego w Polsce. (ur. 1803)  

1826 - Zmarł Nikołaj Karamzin, rosyjski pisarz i historyk, autor opowiadań "Biedna Liza", wielotomowej historii Rosji i "Listów podróżnika rosyjskiego". (ur. 12.12.1766) 185 rocznica

1841 - Zmarł Francois Appert, francuski wynalazca, opracował metodę konserwowania i przechowywania żywności w hermetycznie zamkniętych naczyniach szklanych przez długotrwałe ogrzewanie we wrzącej wodzie - tak zwana apertyzacja. (ur. 1749) 170 rocznica

1873 - Urodził się Otto Loewi, austriacki farmakolog, pochodzenia żydowskiego. Za prace nad chemicznymi mechanizmami przekazywania bodźców nerwowych otrzymał w 1936 roku nagrodę Nobla. Od 1940 roku przebywał w Stanach Zjednoczonych. (zm. 25.12.1961)  

1875 - Zmarł Georges Bizet, francuski kompozytor, autor oper, między innymi "Carmen" i "Poławiacze pereł", oraz utworów orkiestrowych i fortepianowych. Był pierwszym kompozytorem, który do orkiestry wprowadził saksofon. (ur.1838)

1877 - Zmarł Ludwig von Kochel, austriacki kompozytor, muzykolog, autor katalogu wszystkich dzieł Wolfganga Amadeusza Mozarta, znanego pod nazwą "Katalogu Kochla". (ur. 14.01.1800)

1881 - Urodził się Juliusz Rómmel, generał, uczestnik wojny polsko-radzieckiej 1920 roku, dowódca Armii "Łódź" w wojnie obronnej 1939 roku, uczestnik obrony Warszawy, po upadku której resztę wojny spędził w niemieckiej niewoli, jako jeden z nielicznych generałów II RP porozumiał się z władzami komunistycznymi i zamieszkał w PRL, autor wspomnień "Moje walki z Budionnym", "Za Honor i Ojczyznę". (zm. 03.09.1967) 130 rocznica

1890 - Zmarł Oskar Kolberg, etnograf i kompozytor, znawca pieśni ludowych. Jego zbiory są podstawą polskiej etnografii. Opublikował 13 tysięcy pieśni ludowych i pozostawił 7 tysięcy niepublikowanych melodii, uznawany za twórcę polskiej etnografii i folklorystyki. (ur. 22.02.1814)

1899 - Zmarł Johann Strauss, syn znanego kompozytora, również Johanna, austriacki kompozytor, skrzypek i dyrygent, nazwany "królem walca". Autor 480 kompozycji, w  tym walca "Nad pięknym, modrym Dunajem" oraz operetek, jak  "Zemsta nietoperza" czy "Baron cygański". (ur. 25.10.1825)

1899 - Urodził się Georg von Békésy, amerykański fizyk i fizjolog, węgierskiego pochodzenia, stworzył teorię funkcjonowania zmysłu słuchu, która przyczyniła się do poznania anatomicznej budowy ucha środkowego. W 1961 roku otrzymał nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny. (zm. 13.06.1972) 

1902 - Zmarł Adolf Dygasiński, pisarz i publicysta, preferujący naturalizm w literaturze, autor powieści: "As", "Beldonek", „Właściciele”, "Margiela i Margielka", "Na warszawskim bruku", opowiadań: "Z siół, pól i lasów". (ur. 07.03.1835) 

1906 - Urodziła się Josephine Baker, francuska piosenkarka, tancerka i aktorka pochodzenia afroamerykańskiego, zyskała sławę jako tancerka paryskich kabaretów, rewii i music-halli, występowała prawie we wszystkich krajach Europy, również w Polsce, szokowała pełnym erotyki tańcem, kostiumem (słynna spódniczka z bananów) i stylem bycia. (zm. 12.04.1975) 105 rocznica

1918 - Na konferencji w Wersalu premierzy Wielkiej Brytanii, Francji i Włoch uznali prawo do niepodległej i zjednoczonej Polski, z dostępem do morza. Był to dyplomatyczny sukces Romana Dmowskiego i Ignacego Paderewskiego.

1920 - Urodził się Tadeusz Chróścielewski, poeta, pisarz, tłumacz literatury białoruskiej, rosyjskiej i ukraińskiej, autor zbiorów poezji: "Puste krzesło", "Karta powołania", „"Uczta Aureliana", "Tożsamość. Wybór wierszy" oraz powieści "Szkoła dwóch dziewcząt" i "Dzbanek życia". (zm. 17.08.2005)

1922 - Urodził się Jerzy Kwiatkowski, polonista, badacz literatury XX wieku, pracownik Instytutu Badań Literackich i wykładowca na uniwersytecie w Clermont Ferrand. Autor prac "Świat poetycki Juliana Przybosia", "Poezje bez granic". (zm. 30.12.1986)

1924 - Sejm uchwalił ustawę radiową o poczcie, telegrafie i telefonie, regulującą w Polsce podstawowe kwestie dotyczące radiotelefonii i radiotelegrafii. 

1924 - Zmarł Franz Kafka, czeski pisarz, pochodzenia żydowskiego, piszący w języku niemieckim. W powieściach stworzył model sytuacji zwanej „sytuacją kafkowską”, której istotą jest konflikt zniewolonej jednostki z anonimową, nadrzędną wobec niej instancją. Autor nowel: "Przed prawem", "Wyrok", "Przemiana", "Kolonia karna" oraz powieści: "Proces", "Zamek", "Ameryka". (ur. 03.07.1883)

1925 - Urodził się Bronisław Chromy, rzeźbiarz, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, uczestnik licznych wystaw krajowych i zagranicznych, twórca rzeźb: "Smok Wawelski" i fontanna "Grajków" w Krakowie, pomnik "Żołnierza Polskiego" w Katowicach, "Pieta" w Nowym Sączu, pomnik "Jana Pawła II" w Tarnowie.

1925 - Zmarł Nicolas Camille Flammarion, francuski astronom, założyciel obserwatorium astronomicznego w Juvisy-sur-Orge pod Paryżem, popularyzator astronomii swoich czasów, jego praca „Astronomie populaire” z 1880 roku stanowi klasyczną pozycję w literaturze popularnonaukowej. (ur. 26.02.1842)

1925 - Urodził się Tony Curtis, amerykański aktor, najlepszym okresem w jego karierze były lata 50. i 60., kiedy to powstały filmy: "Ucieczka w kajdanach", "Pół żartem, pół serio", "Wikingowie", "Wielki wyścig", "Ci wspaniali młodzieńcy w swych szalejących gruchotach". (zm. 29.09.2010)

1926 - Urodził się Allen Ginsberg, amerykański poeta, pochodzenia żydowskiego, aktor, scenarzysta i działacz społeczny, jego twórczość stanowiła pomost między pokoleniem beatników lat 50. i ruchem hippisów lat 60., wyrażała bunt przeciwko porządkowi społecznemu, konwenansom, zakłamaniu, autor tomów wierszy: "Utwory poetyckie", "Znajomi z tego świata", "Kadysz i inne wiersze". (zm. 05.04.1997) 85 rocznica

1930 - Urodziła się Marion Eleanor Zimmer Bradley, amerykańska pisarka powieści fantasy, często feministycznych, autorka cyklu "Mgły Avalonu". (zm. 25.09.1999)

1931 - Urodził się Raúl Castro Ruz, kubański polityk i rewolucjonista, od 31 lipca 2006 roku pełniący obowiązki prezydenta Kuby w zastępstwie ciężko chorego brata Fidela Castro, od 24 lutego 2008 roku prezydent Kuby wybrany przez parlament po ustąpieniu Fidela Castro. 80 rocznica

1935 - Urodził się Andrzej Garlicki, historyk i publicysta, zajmujący się najnowszą historią Polski, autor monografii "Józef Piłsudski" oraz prac: "U źródeł obozu belwederskiego", "Rycerze Okrągłego Stołu", "Przewrót majowy", "Bolesław Bierut".

1939 - W Warszawie na Służewcu został otwarty nowy tor wyścigów konnych.

1939 - Urodziła się Kathaleen Woodiwiss, amerykańska pisarka, pionierka nowoczesnego romansu historycznego, autorka powieści, bestsellerów z listy "New York Timesa", między innymi: "Na zawsze w twoich ramionach", "Popioły na wietrze", "Everlasting". (zm. 06.07.2007) 

1941 - Urodził się Janusz Muniak, muzyk jazzowy, saksofonista, flecista, aranżer i kompozytor,  zadebiutował w 1960 roku, współpracował między innymi z Tomaszem Stańko, Andrzejem Trzaskowskim, Janem Jarczykiem, od 1976 roku gra z własnymi zespołami. 70 rocznica

1942 - Rozpoczęła się bitwa o Midway - lotniczo-morska bitwa w czasie II wojny światowej, stoczona w dniach 3 - 5 czerwca 1942 roku pomiędzy okrętami japońskimi a amerykańskimi, w pobliżu atolu Midway na Oceanie Spokojnym. Zakończyła się taktycznym zwycięstwem amerykańskim. Uznawana jest umownie za punkt zwrotny w wojnie na Pacyfiku, ponieważ inicjatywa działań militarnych przeszła na stronę amerykańską.

1943 - W Algierze utworzono Francuski Komitet Wyzwolenia Narodowego pod podwójnym kierownictwem generałów - Charlesa de Gaulle'a i Henriego Girauda.

1944 - Francuski Komitet Wyzwolenia Narodowego przekształcił się w rząd tymczasowy Republiki Francuskiej z generałem Charlesem de Gaullem na czele.

1948 - Urodził sie Henryk Alber, gitarzysta, kompozytor, aranżer. W latach 70. współpracował z Januszem Stroblem, tworząc Duet Gitar Klasycznych Alber-Strobel. Przez wiele lat towarzyszył jako akompaniator Edycie Geppert. (zm. 11.01.2008)

1950 - Urodziła się Suzi Quatro, amerykańska wokalistka, gitarzystka basowa, kompozytorka i autorka tekstów, popularna w latach 70.

1950 - Francuzi Maurice Herzog i Louis Lachenal, zdobyli Annapurna w Nepalu - był to pierwszy ośmiotysięczny szczyt zdobyty przez człowieka.

1955 - Urodziła się Joanna Kwaśniewska, żona prezydenta RP Aleksandra Kwaśniewskiego, w latach 1995 - 2005 - pierwsza dama Polski, współpracowniczka TVN Style, działaczka społeczna, prezes fundacji "Porozumienie bez barier".

1961 - Zmarł w Londynie Władysław Folkierski, historyk literatury francuskiej, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, członek Polskiej Akademii Umiejętności. Był działaczem politycznym na emigracji, ministrem prac kongresowych oraz wyznań religijnych i oświecenia publicznego w rządzie londyńskim. Jest autorem prac: "O kobiecie francuskiej", "Cyd Kornela w Polsce". (ur. 06.02.1890) 50 rocznica

1963 - Zmarł Nazim Hikmet, turecki poeta, dramaturg i komunista, członek Komunistycznej Partii Turcji, autor tomiku wierszy "Drzewo orzechowe". (ur. 20.11.1901)  

1963 - Zmarł Jan XXIII, właściwe nazwisko Angelo Giuseppe Roncalli, papież od 1958 roku. Zasłynął jako reformator Kościoła katolickiego - w 1962 roku zwołał Sobór Watykański II, który wprowadził zmiany przekształcające oblicze Kościoła: nowa formuła mszy świętej, ekumenizm i nowe spojrzenie na świat. W 1963 roku ogłosił encyklikę "Pacem in terris", adresując ją nie tylko do katolików, lecz do "wszystkich ludzi dobrej woli". (ur. 25.11.1881)

1964 - Zmarł Frans Sillanpää, fiński pisarz i nowelista, przedstawiciel ruchu modernistycznego w literaturze, autor realistycznych, nasyconych liryzmem powieści o wymowie humanistycznej, osadzonych w środowisku wiejskich miejsc znanych pisarzowi z dzieciństwa: "Słońce życia", "Sierpień", "Zasnęła za młodu", "Ludzie w korowodzie życia", laureat literackiej Nagrody Nobla w 1939 roku. (ur. 16.09.1888)

1965 - Start amerykańskiego statku kosmicznego Gemini 4 z Jamesem McDivittem i Edwardem Whitem na pokładzie. Podczas lotu, który trwał do 7 czerwca, Edward White odbył 20 minutowy spacer kosmiczny.

1968 - Urodził się Joachim Halupczok, kolarz, mistrz indywidualny i wicemistrz drużynowy świata, srebrny medalista olimpijski w drużynie w Seulu w 1988 roku. (zm. 05.02.1994)  

1970 - Zmarł Roman Ingarden, filozof i estetyk, autor "Sporu o istnienie świata", przedstawiciel fenomenologii. (ur. 05.02.1893)

1977 - Zmarł Roberto Rossellini, włoski reżyser, współtwórca i główny przedstawiciel neorealizmu, autor filmów: "Rzym miasto otwarte", "Generał della Rovere", "Vanina Vanini", "Strach", "Miłość w środku stulecia". (ur. 1906)

1979 - Otwarto główną część Centrum Zdrowia Dziecka w warszawskim Międzylesiu.

1979 - Zmarł Tadeusz Kubiak, poeta, satyryk, autor utworów dla dzieci i młodzieży oraz audycji radiowych. Wydał tomiki poezji: "Gałązka rozmarynu", "Los wielokrotny", "Słowo pod żaglem", "Ballady i pieśni", "Miłość prawdziwa". Do jego  najbardziej znanych utworów dla dzieci należą: "Piękna podróż", "Wesoły deszcz", "Moje marzenia", "Niby na niby", "Kocham ciebie, mamo".  (ur. 16.05.1924) 

1989 - Zmarł imam ajatollah Ruhollah Chomeini, szyicki przywódca religijny i polityczny Iranu. Jego miejsce zajął ajatollah Ali Chamenei. 2000 - Zmaeł Merton Miller, amerykański ekonomista, profesor University of Chicago, w 1990 roku otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie ekonomii za pionierskie prace nad teorią finansów i finansowaniem przedsiębiorstw. (ur. 16.05.1923)

2001 - Zmarł Anthony Quinn, amerykański aktor pochodzenia meksykańskiego, od lat 60. jeden z najpopularniejszych aktorów hollywoodzkich. Grał między innymi w: "Viva Zapata" Kazana, "La Strada" Felliniego, "Grek Zorba" Cacoyannisa. (ur. 21.04.1915) 10 rocznica

2002 - Zmarł Lew Wasserman, amerykański producent filmowy, wieloletni szef Music Corporation of America i Universal Pictures. (ur. 22.03.1913)

2006 - Czarnogóra proklamowała niepodległość. 5 rocznica

2008 - Zmarł Piotr Skórzyński, publicysta, poeta, krytyk i eseista, działacz opozycji politycznej w PRL - działacz "Solidarności" Regionu Mazowsze, autor artykułów zamieszczanych w paryskiej "Kulturze" i tygodniku "Ład", współpracownik między innymi: "Tygodnika Solidarność", "Rzeczpospolitej", "Nowego Państwa".  (ur. 11.01.1952)

2009 - Zmarł Wilhelm Meisel, ostatni żyjący weteran powstań śląskich.  (ur. 07.01.1904)