Wiceprezes Instytutu Pamięci Narodowej profesor Krzysztof Szwagrzyk mówi, że major Zygmunt Szendzielarz był jednym z najdzielniejszych dowódców podziemia antykomunistycznego. Walczył z Niemcami, Litwinami, Sowietami i rządami komunistycznymi w Polsce do 1948 roku. - Dowodzona przez niego 5. Brygada Armii Krajowej należała do najlepszych, najbitniejszych, najdzielniejszych i przez długi czas brygada podporządkowana panu majorowi stanowiła cel niezwykle wielu działań aparatu komunistycznego - podkreśla Krzysztof Szwagrzyk.
Wiceprezes IPN dodaje, że w 1946 roku żołnierze "Łupaszki" przeprowadzili skutecznie akcje bojowe rozbicia placówek UB na Pomorzu, paraliżując funkcjonowanie komunistów na tym terenie. - Zarekwirowanymi samochodami ciężarowymi, udając grupy operacyjne UB, milicji i wojska, rozbijali kolejne powiatowe urzędy bezpieczeństwa publicznego, likwidując funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa, w tym Sowietów - mówi profesor Szwagrzyk. Jak dodaje, wśród działań powojennego podziemia antykomunistycznego trudno znaleźć tak skuteczne akcje prowadzone z takim rozmachem, które przez pewien czas sparaliżowały państwo komunistyczne na terenie, na którym działali żołnierze majora "Łupaszki".
Aresztowany, osądzony, zamordowany
"Łupaszka" został aresztowany przez UB 30 czerwca 1948 roku w Jordanowie i osadzony w więzieniu przy Rakowieckiej w Warszawie. Jak mówi profesor Krzysztof Szwagrzyk przez całe śledztwo major Zbigniew Szendzielarz zachował godną postawę, przyjmując wszelkie zarzuty na siebie. - I ta bohaterska postawa była widoczna prze cały czas śledztwa, procesu, do ostatniej chwili, gdy wyprowadzano go na egzekucję - mówił profesor Szwagrzyk. Major Szendzielarz wychodził z celi z podniesioną głową, żegnając się z innymi osadzonymi w celi słowami "Z Bogiem panowie".
W wyroku wydanym 2 listopada 1950 roku komunistyczny sąd skazał majora Szendzielarza na karę śmierci. Wyrok strzałem w tył głowy wykonano 8 lutego 1951 roku o 20.15. Wraz z "Łupaszką" zginęli także jego podkomendny z 4. i 5. Brygady Wileńskiej podporucznik Lucjan Minkiewicz pseudonim "Wiktor" i jego dowódca, ostatni komendant Okręgu Wileńskiego ArmiiKrajowej, podpułkownik Antoni Olechnowicz pseudonim Podhorecki.
W 2013 roku Biuro Poszukiwań i Identyfikacji IPN podczas prac prowadzonych na kwaterze "Ł" na Powązkach odnalazło szczątki majora Szendzielarza. Pogrzeb państwowy dowódcy Brygady Wileńskiej AK odbył się w 2016 roku na wojskowym cmentarzu powązkowskim.
IAR/dad