>>> Wejdź na podcasty.polskieradio.pl i posłuchaj audycji
W Dwójkowym cyklu przyglądamy się filmowym arcydziełom jednego z najwybitniejszych polskich reżyserów, jakim był Wojciech Jerzy Has (1925-200). Tym razem skupiliśmy się na "Sanatorium pod klepsydrą" (1973) - poetyckim i pełnym symboli filmie, który od ponad 50 lat zachwyca widzów swoją niezwykłą estetyką i głębią refleksji nad czasem, pamięcią oraz śmiercią.
Tajemnica ponadczasowości "Sanatorium pod klepsydrą" Hasa
- Has dostał tu pewne możliwości techniczne i finansowe do tego, żeby zrealizować wizję absolutnie unikatową. Nie tylko w polskim kinie, ale w ogóle światowym. To jest film niezwykle piękny wizualne, niezwykle wyrafinowany, zupełnie pojedynczy w tym, jakich używa technik do obrazowania świata. Ta potęga wyobraźni bazuje na Schulzu, ale jest jednak wyobraźnią Hasa. Chyba w żadnym innym filmie nie możemy z nią obcować tak intensywnie - przekonywał Karol Szafraniec.
Do dwóch razy sztuka
Reżyser interesował się twórczością Brunona Schulza na długo przed realizacją adaptacji "Sanatorium pod klepsydrą". Podkreślał wręcz, że to dla niego najważniejszy autor. - Już w latach 60., po zrobieniu "Lalki", miał taki pomysł, że może to jest dobry moment na sięgnięcie po Schulza. Powstawała wtedy pierwsza wersja scenariusza, natomiast m.in. z powodu różnych zawirowań w ówczesnym polskim kinie to się nie udało. Ze swoim pomysłem mógł wrócić na początku lat 70. Był to już jednak inny film niż ten, który pierwotnie planował - tłumaczył filmoznawca.
Czytaj także:
Doprecyzowując, Karol Szafraniec wymienił innych twórców, których Wojciech Jerzy Has zaprosił do współpracy na planie. Byli to m.in. scenograf Jerzy Skarżyński i operator Witold Sobociński. - Zaowocowało to bardzo osobnym filmem - podkreślał gość audycji.
W audycji pojawiła się również archiwalna wypowiedź reżysera nagrana przez Annę Fuksiewicz tuż po premierze "Sanatorium pod klepsydrą" w 1973 roku. Nakręcony już po wydarzeniach Marca '68 film został źle odebrany przez władze PRL, co zaowocowało 10-letnią przerwą w życiu zawodowym Hasa.
***
Tytuł audycji: Wojciech Has - alchemik polskiego kina
Przygotowanie: Marcin Pesta
Gość: Karol Szafraniec (filmoznawca i kulturoznawca)
Data emisji: 31.07.2025
Godz. emisji: 22.00
pg/k
