Nie żyje czołowa postać teatralnej awangardy. Zmarł reżyser Robert Wilson

Reżyser teatralny, architekt, scenograf, artysta wizualny, założyciel The Watermill Center. - Uprawiam teatr obrazów, a więc moja praca jest wizualna i nie potrzebuje tłumaczenia na różne języki - zwykł mówić Robert Wilson. Amerykański twórca odszedł w wieku 83 lat.

Nie żyje Robert Wilson, reżyser teatralny, architekt, scenograf, artysta wizualny, założyciel The Watermill Center.

Foto: PAP/EPA

Robert Wilson należał do czołowych artystów światowego teatru i sztuk wizualnych. "The New York Times" określił go tytułem "giganta teatru eksperymentalnego i innowatorem poszukującym nowych sposobów wykorzystania czasu i przestrzeni na scenie". Jego dzieła sceniczne w niekonwencjonalny sposób łączą wiele środków i dyscyplin artystycznych m.in. taniec, ruch, światło, rzeźbę, muzykę i tekst.

Czytaj także:

• "Powtarzałem ojcu, że będę dyrygentem". 30 lat temu odszedł Aleksander Bardini
• Tworzenie unicestwiania Makbeta na Festiwalu Szekspirowskim w Gdańsku

Dzieła, które łączą ze sobą dziedziny sztuki

- W moich spektaklach wszystko jest równie ważne: ruch, kolor, sposób oświetlenia. Kiedy zaczynam pracę nad przedstawieniem, już na samym początku tworzę precyzyjny jego obraz. Dopiero potem dodaję tekst i muzykę. Co więcej, próby do moich spektakli na początku zawsze odbywają się w ciszy. Inni reżyserzy zaczynają od słów, tekstu dramatu i dopiero potem wprowadzają ruch i światło. Ja robię dokładnie odwrotnie: zaczynam od światła i wykreowania przestrzeni - opowiadał w ubiegłorocznej rozmowie dla Polskiej Agencji Prasowej.

Co poprzez teatr chciał dać widzom?

- Żaden reżyser, artysta, malarz czy kompozytor nie może narzucać publiczności, jak ma myśleć, jak odbierać jego dzieła. W interpretacji widz musi czuć się wolny. Ma prawo czuć to, co chce. Zasady i precyzyjna forma spektaklu istnieją, ale wewnątrz tego wypełniane są indywidualnie przez aktorów, muzyków i widzów - zaznaczał Wilson.

• Artysta studiował prawo na Uniwersytecie w Teksasie oraz architekturę i projektowanie wnętrz w Instytucie Pratta na Brooklynie.
• W połowie lat 60. założył w Nowym Jorku grupę teatralną The Byrd Hoffman School of Byrds, z którą zrealizował swoje pierwsze ważne spektakle, m.in. "Spojrzenie głuchego" (1970) i "List dla królowej Wiktorii" (1974–1975).
• Wraz z Philipem Glassem stworzył nowatorską operę "Einstein na plaży" (1976).

Robert Wilson i jego spektakle w Polsce

Efekty pracy Wilsona kilkukrotnie można było zobaczyć w Polsce. W 1997 roku w Teatrze Narodowym w Warszawie pokazano jego spektakl "Hamlet jako monolog", w którym sam występował na scenie. W 2010 roku z okazji 30. rocznicy utworzenia Solidarności wyreżyserował zaprezentowane na terenie Stoczni Gdańskiej widowisko "Solidarność. Twój Anioł Wolność ma na imię", w którym wykorzystał różnorodne środki wyrazu - muzykę, teatr, poezję oraz sztuki wizualne. Wystąpili w nim m.in. Marianne Faithfull, Macy Gray i Rufus Wainwright.

• Wilson współpracował z wieloma awangardowymi pisarzami i muzykami m.in. z Heinerem Muellerem, Tomem Waitsem, Susan Sontag, Laurie Anderson, Williamem Burroughsem, Lou Reedem i Jessye Norman.
• Stworzył oryginalne inscenizacje znanych arcydzieł m.in. "Ostatniej taśmy Krappa" Becketta, "Madame Butterfly" Pucciniego, "Peleasa i Melisandy" Debussy’ego, "Opery za trzy grosze" Brechta i Weilla, "Fausta" Goethego, "Bajek" La Fontaine’a i "Odysei" Homera.

Teatr jako sztuka, która jednoczy ludzi

Teatr w jego ocenie miał być formą sztuki, która jednoczy ludzi. - Uprawiam teatr obrazów, a więc moja praca jest wizualna i nie potrzebuje tłumaczenia na różne języki. Dlatego mój teatr jest uniwersalny - mówił w Toruniu, gdzie zaprezentowano jego spektakl "Dorian".

Robert Wilson zmarł w stanie Nowy Jork 31 lipca br. Miał 83 lat.

*** 

IAR/PAP/zuzannachowaniec/pg