– Wszystko, co stworzył Henryk Tomaszewski można nazwać klasyką sztuki plakatu. Jednocześnie to żyje nadal i potrafi być bardziej współczesne niż rzeczy, które dopiero powstały – podkreślał na antenie Polskiego Radia Mieczysław Wasilewski, wieloletni asystent najwybitniejszego polskiego plakacisty.
Pierwsze sukcesy tuż po debiucie
Henryk Tomaszewski urodził się 10 czerwca 1914 roku w Warszawie. Ukończył Zawodową Szkołę Przemysłu Graficznego w stolicy, jako rysownik-litograf. W latach 30. studiował malarstwo w warszawskiej ASP w pracowni prof. Mieczysława Kotarbińskiego. Zadebiutował w czasie studiów, projektując dwa plakaty dla Komunalnej Kasy Oszczędności. W tym czasie współpracował również z czasopismem "Szpilki".
Czytaj także:
W 1939 roku zdobył I Nagrodę w konkursie na projekt do pawilonu przemysłu polskiego na Światowej Wystawie w Nowym Jorku oraz I nagrodę w konkursie na płaskorzeźbę dla Dworca Głównego w Warszawie. Wojnę przeżył głównie w Warszawie. W czasie powstania warszawskiego przebywał w Lublinie. Po 1945 mieszkał i pracował w Łodzi.
Polska szkoła plakatu
Nurt narodził się, gdy Henryk Tomaszewski wraz z Erykiem Lipińskim w 1947 roku otrzymali propozycję projektowania plakatów dla Filmu Polskiego. Współpraca ta zaowocowała zjawiskiem polskiej szkoły plakatu. Kolejne nagrody na światowych konkursach zwróciły uwagę świata artystycznego na to, co tworzyli polscy graficy.
Na Międzynarodowej Wystawie Plakatu Filmowego w Wiedniu w 1948 roku Henryk Tomaszewski otrzymał pięć pierwszych nagród, a także nagrodę w międzynarodowym konkursie na plakat olimpijski w Londynie. Nowatorskie liternictwo, lapidarność, metafora i graficzna interpretacja filmu - były to cechy koncepcji plakatu, którą stworzył Tomaszewski.
Henryk Tomaszewski na samym szczycie
Najlepszy okres polskiej szkoły plakatu to lata 50. i 60. XX wieku. Projekty dla Opery Warszawskiej i Teatru Dramatycznego oraz plakaty cyrkowe przeszły już do klasyki gatunku. W latach 80. Tomaszewski otrzymał Nagrodę Fundacji Alfreda Jurzykowskiego w Nowym Jorku, nagrodę Icograda na IX Międzynarodowym Biennale Plakatu w Warszawie oraz złoty i srebrny medal na XII Międzynarodowym Biennale Plakatu w Warszawie.
Od 1956 do 1962 roku Tomaszewski publikował felietony rysunkowe w "Przeglądzie Kulturalnym", wydane w albumie "Książka zażaleń". Pełnił też funkcję głównego scenografa w Teatrze Syrena w Warszawie i dziekana Wydziału Grafiki warszawskiej ASP. Należał do Rady Wyższego Szkolnictwa Artystycznego, Rady Artystyczno-Programowej Muzeum Plakatu w Wilanowie i Komitetu Organizacyjnego Międzynarodowego Biennale Plakatu w Warszawie.
Skromny autor "sztuki użytkowej"
Był członkiem wielu międzynarodowych stowarzyszeń artystycznych, jak Alliance Graphique Internationale. W 1976 roku od Royal Society of Arts w Londynie otrzymał tytuł Honorowego Projektanta Królewskiego. – Poczucie humoru, autoironia, dystans do odbiorców i jednocześnie pewna czułość do tego, co robi splatały się u Tomaszewskiego w jedno – stwierdziła publicystka i krytyczka sztuki Monika Małkowska w jednej z audycji Polskiego Radia.
Choć jego projekty zachwycały artystów na całym świecie, Tomaszewski bez żalu mówił o swoich plakatach jako o sztuce użytkowej. Dziś jego prace można podziwiać w zbiorach muzeów na całym świecie, m.in. w Nowym Jorku, São Paulo, Amsterdamie, Zurychu i Essen.
Wybitny plakacista zmarł 11 września 2005 roku. Miał 91 lat.
***
IAR/polskieradio.pl/Piotr Grabka
