"Przepraszam za brzydkie pismo" Antoniny Tosiek. Głos wiejskich kobiet w pamiętnikach

Ostatnia aktualizacja: 25.07.2025 10:00
"Chłopki" i "rolniczki" - to grupa społeczna, o której wiemy prawie tyle, co nic. Dzięki różnym publikacjom i reportażom wydanym ostatnio w Polsce, zyskujemy nieco wglądu w ich świat - widziany raczej jako hologram naszego zbiorowego wyobrażenia o ludowości. Dlatego książka Antoniny Tosiek "Przepraszam za brzydkie pismo" jest tak ważna - bo w końcu oddaje głos im samym, wiejskim kobietom.
Audio
  • Antonina Tosiek i pamiętnikach wiejskich kobiet (Poranek Dwójki)
Antonina Tosiek - poetka, autorka tekstów krytycznych o literaturze i teatrze, badaczka XX-wiecznej diarystyki ludowej.
Antonina Tosiek - poetka, autorka tekstów krytycznych o literaturze i teatrze, badaczka XX-wiecznej diarystyki ludowej.Foto: mat.pras.

W latach 1933–1995 w konkursach pamiętnikarskich dla mieszkańców wsi mogło wziąć udział nawet dziewięćdziesiąt tysięcy kobiet. To Nowy Sącz albo pół Olsztyna pamiętnikarek.

Julianna spisywała swój pamiętnik w latach trzydziestych – nocami, w tajemnicy przed mężem. Danka w latach sześćdziesiątych – rankiem, czekając, aż rozpali się w piecu. Teresa w roku 1983 – w PKS-ie wiozącym ją do pracy w pobliskiej masarni. Janka jako nastolatka marzyła o studiach polonistycznych, ale bardziej potrzebna była w gospodarstwie. Została więc pamiętnikarką.

Dla wielu bohaterek tej książki spisywanie wspomnień było aktem uznania, że ich historia zasługuje na uwagę. Po raz pierwszy miały okazję przyjrzeć się osobistym doświadczeniom i nadać im znaczenie wykraczające poza sferę prywatną. Opowiadały własnymi słowami o przemocy, biedzie czy wstydzie i w ten sposób sprzeciwiały się dominującym normom społecznym i kulturowym. Antonina Tosiek sięgnęła po setki oryginalnych rękopisów i maszynopisów nadesłanych na konkursy, a także po dane statystyczne i opracowania naukowe. Łącząc wnikliwą analizę z wrażliwością, stworzyła obraz przemian polskiej wsi w XX wieku. Obraz realistyczny i głęboko poruszający.

Do tego:

7.50 nowa opowieść i Historii Polskiego według Folku Wojciecha Ossowskiego
8.35 Zapowiedź festiwalu African Beats! To jedno z największych wydarzeń w Europie prezentujących muzykę i kulturę Afryki. Jest to również jeden z największych festivali world music w Polsce. Festiwal rozpocznie się w Kawęczynie pod Warszawą 8 sierpnia i potrwa 3 dni. O tegorocznym programie festiwalu opowiada jego organizator - Jakub Malinowski:


Posłuchaj
06:41 _PR2 (mp3) 2025_07_26-08-35-33 afro beats.mp3 Zaproszenie na festiwal African Beats 2025 (Poranek Dwójki)

 
8:45 w cyklu Nasze Niematerialne powiemy o tradycji wykonywania, ubierania i noszenia żywieckiego stroju mieszczańskiego
9:10 Wielość języków, brzmień, kultur i wiejący po wzgórzach wiatr. Serbskie pieśni, sufickie teksty i wciągający mistycyzm. Między innymi te wątki zainspirowały Raphaela Rogińskiego i grupę Ružičnjak Tajni w składzie Svetlana Spajić, Marina Džukljev i Tijana Stankowić do stworzenia wspólnie albumu Bura, albumu który jest dziś naszą Płytą Poranka. O tej nowej polsko-serbskiej produkcji z Raphaelem Rogińskim - gitarzystą, kompozytorem, badaczem muzyki tradycyjnej, improwizatorem, działającym aktywnie na rzecz wzmacniania więzi wschodnioeuropejskich rozmawiała Hanna Szczęśniak.

PLAYLISTA

  1. Raphael Rogiński & Ružičnjak Tajni Ada Kaleh
  2. Felix Mendelssohn Kwartet smyczkowy a-moll, op. 13 nr 2, MWV R22, III. Intermezzo; Allegretto con moto Emerson String Quartet
  3. Adam Strug i Maniucha Bikont Tajemnica
  4. Werchowyna Buło lito
  5. Luca Marenzio Solo e pensoso Attacca Quartet
  6. Lina_Raul Refree Foi Deus
  7. Antonio Vivaldi Koncert na czworo skrzypiec h-moll op. 3 nr 10, RV 580 I. Allegro Julia Schroder, Brigit Schnurpfeil, Matthias Hummel, Daniela Gubatz, Lautten Compagney
  8. Keith Jarrett
  9. Sam Kowalski Grębski
  10. Nicolas Repac In the Land of Your Soul
  11. Raphael Rogiński & Ružičnjak Tajni Po moru je plovila galija
  12. Sona Jobarteh Gambia
  13. Czeremszyna Kałyna-małyna
  14. Gino Paoli La Gatta Rosemary Standley, Dom La Nena, Elisabeth Geiger
  15. Raphael Rogiński & Ružičnjak Tajni Boga slavi
  16. Radical Polish Ansambl Rydz
  17. Ólafur Arnalds Saman Lavinia Meijer
  18. Melody Gardot Our love is easy

***

Na folkowy Poranek Dwójki w sobotę (26.07) od godz. 7.00 zaprasza Piotr Kędziorek.