Wpis na listę UNESCO to nie tylko wyjątkowe wyróżnienie dla polskiej kultury, ale także historyczny moment, który pozwala zwrócić uwagę na znaczenie tej sztuki, jej twórców oraz lokalnych społeczności, które od pokoleń pielęgnują plecionkarskie tradycje w całej Polsce.
Plecionkarstwo w Polsce ma wielowiekową tradycję, a podstawowym surowcem wykorzystywanym w tej sztuce zawsze były materiały pochodzenia roślinnego - łodygi traw, słomy, korzenie sosny czy jałowca. Jednak niezmiennie najważniejszym materiałem pozostaje wiklina, która stanowi dziś blisko 90% wykorzystywanego surowca. Jej silne powiązanie z rzekami sprawiło, że zarówno sposób pozyskiwania materiału, jak i powstające wyroby były integralną częścią nadrzecznych krajobrazów. Historycznie najbardziej charakterystycznym produktem była samołówka (więcierz, wiersza), a rozwój rzemiosła na przestrzeni wieków wspierały kolejne fale osadnictwa, szczególnie od średniowiecza do połowy XIX wieku - z istotną rolą osadników olenderskich. Od drugiej połowy XIX wieku znaczący wpływ na kształt współczesnego plecionkarstwa miało natomiast szkolnictwo kierunkowe, rozwijające się m.in. w Galicji, Wielkopolsce i centralnym Mazowszu, gdzie tradycje te są pielęgnowane do dziś. Współcześnie media społecznościowe ujednolicają wzornictwo na świecie, jednak tym, co wciąż wyróżnia polskie plecionkarstwo, jest dominacja wikliny jako materiału podstawowego - element głęboko zakorzeniony w lokalnej historii i kulturze rzemiosła.
Wojciech Świątkowski, prezes Stowarzyszenia Polskich Plecionkarzy
Wpis na listę UNESCO to nie tylko prestiż, ale przede wszystkim instrument ochrony i rozwoju tradycji. Dla twórców i rzemieślników oznacza szansę na zwiększenie rozpoznawalności, wsparcie dla lokalnych warsztatów oraz możliwość włączenia plecionkarstwa w działania edukacyjne i turystyczne.
- Dzięki wpisowi możemy planować nowe projekty edukacyjne, warsztaty i wystawy, które pozwolą młodszym pokoleniom poznać bogactwo polskiego plecionkarstwa. To także impuls do współpracy międzynarodowej i wymiany doświadczeń z innymi krajami, które również chronią swoje tradycje rzemieślnicze - dodaje Świątkowski.
Plecionkarz podczas pracy
Tradycje Plecionkarskie z Polski stają się siódmym polskim elementem wpisanym na Listę Reprezentatywną Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Ludzkości UNESCO. Do grona wpisanych tradycji należą: szopkarstwo krakowskie, kultura bartnicza, sokolnictwo, tradycja dywanów kwiatowych na Boże Ciało, flisactwo oraz polonez - tradycyjny polski taniec.
