- Wileńszczyzna to region szczególny dla Polaków. Razem z przewodnikiem przespacerowaliśmy się po Starym Mieście oraz cmentarzu Na Rossie, który liczy prawie 250 lat i jest jedną z czterech polskich nekropolii narodowych.
- To właśnie tam spoczywa serce marszałka Józefa Piłsudskiego.
- Odwiedziliśmy również odsłonięty kilka dni temu w Wilnie pomnik powstańców styczniowych. Sprawdziliśmy, jakie wielkanocne tradycje kultywowane są na Litwie.
Ostra Brama - symbol Litwy
Roman Czejarek swoją wędrówkę po Wilnie rozpoczął od znajdującej się na Starym Mieście Ostrej Bramy wzniesionej w latach 1503-1514. - Mówi się, że przez tę bramę wkroczył Zygmunt III Waza, Napoleon i Józef Piłsudski. Dziś to jedyna zachowana brama miejska - zdradza przewodniczka, Alicja Romejko. To tu, od wewnętrznej strony znajduje się klasycystyczna kaplica Ostrobramska z obrazem Matki Boskiej Ostrobramskiej.
Początkowo obraz zawieszony był na bramie wjazdowej, z czasem został jednak przeniesiony do wspomnianej kaplicy. Tam mógł go oglądać Adam Mickiewicz, który pojawił się w Wilnie jako siedemnastolatek. - Później napisał słynne już słowa: "Panno Święta, co Jasnej bronisz Częstochowy i w Ostrej świecisz Bramie!". (...) Mówi się, że jak wyjeżdżał z Wilna do Petersburga to też z tym miejscem się pożegnał - analizuje.
23:57 Jedynka 2024_03_30-09-09-37.mp3 Mickiewicz, Ostra Brama i litewska Wielkanoc. "Jedyne takie miejsce" na Wileńszczyźnie. Cz. 1 (Jedyne Takie Miejsce/Jedynka)
21:47 Jedynka 2024_03_30-10-11-44.mp3 Mickiewicz, Ostra Brama i litewska Wielkanoc. "Jedyne takie miejsce" na Wileńszczyźnie. Cz. 2 (Jedyne Takie Miejsce/Jedynka)
23:29 Jedynka 2024_03_30-11-09-49.mp3 Mickiewicz, Ostra Brama i litewska Wielkanoc. "Jedyne takie miejsce" na Wileńszczyźnie. Cz. 3 (Jedyne Takie Miejsce/Jedynka)
Gdzie więziony był Adam Mickiewicz?
W roku 1824 Mickiewicz został skazany na wygnanie w głąb Rosji. Wcześniej więziony był w wileńskim klasztorze ojców bazylianów za przynależność do stowarzyszenia filomatów. W tym miejscu rozgrywa się akcja trzeciej części "Dziadów". - To najważniejsze dzieło Mickiewicza i jedno z najważniejszych w historii literatury polskiej. On opisywał właśnie to, co działo się w toku procesu filomatów i filaretów - przypomina rozmówczyni Romana Czejarka.
Jak na Wileńszczyźnie obchodzi się Wielkanoc?
Regina Karpowicz, dyrektor Wileńskiego Centrum Kultury i Duchowości, zwraca uwagę, że domowe święta na Litwie są podobne do tych obchodzonych w Polsce. - Jednak graniczymy ze sobą. (...) Na pewno są pisanki, ciasta, kiełbasy, mięsa, koszyk wiklinowy ze święconką. My stukamy się pisankami. Wygrywa ten, czyja pisanka się nie stłukła, i ta jedna osoba jest najbardziej szczęśliwa - tłumaczy.
Wśród dzieci na Wileńszczyźnie popularne jest również "kaczanie jajek". Każdy z uczestników puszcza jajko po uformowanej z różnych surowców pochyłości. - Wygrywa ten, kto zbierze najwięcej jaj. Bo jeżeli to twoje, staczając się, uderzy w inne jajeczko, to ono należy do ciebie - tłumaczy gość Jedynki. Dodaje, że ze swojego dzieciństwa pamięta, że była to zabawa najczęściej rozgrywana na dworze w dużej gromadzie.
Cmentarz Na Rossie - serce Piłsudskiego
Bardzo ważnym miejscem dla Polaków jest cmentarz Na Rossie, jedna z pierwszych wileńskich nekropolii założona poza murami miasta. Tu znajduje się m.in. grób Marii z Billewiczów Piłsudskiej, miejsce pochówku urny z sercem Józefa Piłsudskiego. - Przed śmiercią Piłsudski zostawił testament - przypomina przewodniczka.
Czytamy w nim: "Nie wiem, czy nie zechcą mnie pochować na Wawelu. Niech! Niech tylko moje serce wtedy zamknięte schowają w Wilnie gdzie leżą moi żołnierze, co w kwietniu 1919 roku mnie jako wodzowi Wilno jako prezent pod nogi rzucili". I tak się stało. Żołnierze pochowani są obok, po prawej i lewej stronie marmurowej płyty sprowadzonej z Wołynia.
Zobacz także:
***
Goście: Alicja Romejko (przewodniczka), Regina Karpowicz (dyrektor Wileńskiego Centrum Kultury i Duchowości), o. Marek Dettlaff (franciszkanin, kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny), ks. prałat Wojciech Górlicki (proboszcz parafii Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Wilnie, zdobywca tytułu "Polaka Roku 2020" Kuriera Wileńskiego), Kamil Zalewski (nasz korespondent w Wilnie).
Data emisji: 30.03.2024 r.
Godzina emisji: 9.00-12.00
mg/wmkor
