Zamiast baśni czytał w dzieciństwie "Trylogię" Sienkiewicza, "Chłopów" Reymonta, "Faraona" Prusa. W wieku około dziesięciu lat niezwykłe wrażenie zrobiła na nim lektura… "Prób" Montaigne'a. Przyjaciele i współpracownicy Henryka Berezy zgodnie podkreślali jego legendarne, niewyobrażalne wprost oczytanie. On sam uważał literaturę za narzędzie poznania świata. – Uważał, że tak naprawdę o świecie i człowieku można więcej się dowiedzieć z książki, patrząc na obraz niż z naukowego podręcznika – wspominali w Dwójce przyjaciele znakomitego krytyka.
Jego życiem i całym światem była literatura. Zachłystywał się nią. – Wszystko w jego małym warszawskim mieszkaniu było zawalone książkami. Wielu z nich nie znajdował, pewnie spadały mu za łóżko, kompletnie nie panował nad tym – opowiadali ci, którzy mieli ten przywilej bywać w królestwie Henryka Berezy, wśród nieprzeliczonych książek. Wolny od papieru był tylko tylko fotel, na którym siedzieli słynni wielcy pisarze, od Iwaszkiewicza począwszy…
Zapraszamy do wysłuchania wspomnień o Henryku Berezie (mówią: malarz Andrzej Foggt , pisarz i krytyk literacki Bogdan Zadura oraz ks. Andrzej Luter).
Henryk Bereza, Warszawa 2008. Leszek Szymański/PAP
Henryk Bereza był absolwentem warszawskiej polonistyki, żołnierzem AK. W 1951 roku został redaktorem "Twórczości”, z którym to pismem związał się na całe życie. (W latach 1966-1978 kierował działem krytyki, w latach 1978-1988 - prozy; między 1980 a 2004 był zastępcą redaktora naczelnego; od 1977 prowadził, przez prawie 30 lat, autorską rubrykę "Czytane w maszynopisie").
Ten uważny komentator polskiej literatury – również eseista, pisarz, oryginalny "zapisywacz snów" – uważany jest za twórcę nowej szkoły pisarskiej, skupiającej prozaików spod znaku tzw. rewolucji artystycznej (wśród cech charakterystycznych tej prozy: językowe i narracyjne eksperymenty, gry między fikcją a niefikcją, intertekstualność).
Opublikował m.in.: "Sztukę czytania" (1966); "Związki naturalne" (1971); "Prozę z importu. Szkice literackie” (1979); "Pryncypia. O łasce literatury" (1993); "Oniriadę. Zapisy z lat 1976–1996 (1997), "Epistoły" (1998); "Miary. 99 trójwierszy" (2003); "…Wypiski…" (2006).
Zmarł w czerwcu tego roku w wieku 86 lat.
