U podstaw powstania Listy Polskiego Dziedzictwa Filmowego leży fakt, że kino nie sprowadza się do roli widowiska, towaru ani nawet kanonizowanych arcydzieł, a jest przestrzenią pamięci zbiorowej, świadectwem historii i częścią wspólnego dziedzictwa kulturowego. Jej publikacja zbiega się także z jubileuszem siedemdziesięciolecia Filmoteki Narodowej-Instytutu Audiowizualnego.
Lista Polskiego Dziedzictwa Filmowego - filmy co najmniej 20-letnie
Zdecydowano się, żeby na Listę wybrać filmy, które mają co najmniej 20 lat, ale też jeden reżyser mógł pojawić się na liście maksymalnie dwukrotnie. Zgodnie z tymi kryteriami wybrano 70. obrazów - najstarszy z nich, "Pruska kultura" Mojżesza Towbina powstał w 1908 roku, najmłodsze jest natomiast "Wesela" Wojciecha Smarzowskiego. Wybrano po dwa filmy: Krzysztofa Kieślowskiego, Andrzeja Wajdy, Aleksandra Forda, Aleksandra Hertza, Michała Waszyńskiego, Leonarda Buczkowskiego i Kazimierza Karabasza.
70 filmów na 70 lat FINA
70 filmów to niewielka część polskiej produkcji filmowej. Twórcy Listy starali się wybrać obrazy o szczególnej wartości artystycznej, społecznej, filmy pionierskie i unikatowe pod względem technologicznym. Są tu i fabuły, i dokumenty, są animacje i filmy studenckie czy propagandowe. Wybór został skomponowany tak, by pokazać różnorodność form i gatunków.
FINA działa już od 70. lat i gromadzi, zabezpiecza a często przywraca polskie filmy przez ich konserwację i restaurację.
Lista będzie rozwijana - też przez widzów
Twórcy listy zapowiadają, że od 2026 roku proces selekcji filmów na Listę stanie się cykliczny. Każdego roku możemy się spodziewać 10 nowych tytułów, spełniających wyżej wymienione kryteria. Monika Supruniuk, inicjatorka stworzenia LPDF zdradza, że część wyboru będzie dokonywana w drodze plebiscytu, co pozwoli samym widzom współtworzyć listę.
Aktualnie na liście są:
A
"Akademia Pana Kleksa" / 1983 / Krzysztof Gradowski
"Amator" / 1979 / Krzysztof Kieślowski
"Archeologia" / 1967 / Andrzej Brzozowski
"Awantura o Basię" / 1959 / Maria Kaniewska
B
"Barwy ochronne" / 1976 / Krzysztof Zanussi
"Bestia" / 1916 / Aleksander Hertz
"Był sobie raz" / 1957 / Walerian Borowczyk i Jan Lenica
C
"Concorde" / 2003 / Wilhelm Sasnal
"Człowiek z marmuru" / 1976 / Andrzej Wajda
D
"Dług" / 1999 / Krzysztof Krauze
"Droga młodych (Mir kumen On)" / 1936 / Aleksander Ford
"Dwaj ludzie z szafą" / 1958 / Roman Polański
"Dybuk" / 1937 / Michał Waszyński
"Dzień świra" / 2002 / Marek Koterski
"Dziewczęta z Nowolipek" / 1937 / Józef Lejtes
E
"Elementarz" / 1976 / Wojciech Wiszniewski
"Eroica" / 1957 / Andrzej Munk
"Ewa chce spać" / 1957 / Tadeusz Chmielewski
F
Film amatorski zarejestrowany aparatem "Oko" Kazimierza Prószyńskiego / 1925 / Autor niezidentyfikowany
Filmy eksperymentalne Pawła Binna / 1934-1961
G
"Gadające głowy" / 1980 / Krzysztof Kieślowski
"Gimnastyka dla wszystkich" / 1946 / Natalia Brzozowska i Konstanty Gordon
J
"Janko Muzykant" / 1930 / Ryszard Ordyński
K
"Katedra" / 2002 / Tomasz Bagiński
"Kobieta samotna" / 1981 / Agnieszka Holland
"Krzyk" / 1982 / Barbara Sass
"Krzyżacy" / 1960 / Aleksander Ford
L
"Ludzie bez jutra" / 1919 / Aleksander Hertz
"Ludzie z pustego obszaru" / 1957 / Władysław Ślesicki, Kazimierz Karabasz
M
"Matka Joanna od Aniołów" / 1960 / Jerzy Kawalerowicz
"Medium" / 1985 / Jacek Koprowicz
"Miejsce urodzenia" / 1992 / Paweł Łoziński
"Mir kumen On (Droga młodych)" / 1936 / Aleksander Ford
"Mistrz Chochelka w opałach" / 1935 / Jan Jarosz
"Miś" / 1980 / Stanisław Bareja
"Mocny człowiek" / 1929 / Henryk Szaro
"Muzykanci" / 1960 / Kazimierz Karabasz
N
"Na wylot" / 1972 / Grzegorz Królikiewicz
O
"O-bi, o-ba: Koniec cywilizacji" / 1984 / Piotr Szulkin
"Ostatni dzień lata" / 1958 / Tadeusz Konwicki
"Ostatni etap" / 1947 / Wanda Jakubowska
"Ostry film zaangażowany" / 1979 / Julian Józef Antonisz
P
"Pan Piórko śni" / 1949 / Zenon Wasilewski
"Perła w koronie" / 1972 / Kazimierz Kutz
"Piętro wyżej" / 1937 / Leon Trystan
"Polska Kronika Filmowa" / 1944-1994
"Popiół i diament" / 1958 / Andrzej Wajda
"Potop" / 1974 / Jerzy Hoffman
"Pruska kultura" / 1908 / Mojżesz Towbin
"Przesłuchanie" / 1982 / Ryszard Bugajski
"Przygoda człowieka poczciwego" / 1937 / Stefan i Franciszka Themerson
"Przygoda na Mariensztacie" / 1953 / Leonard Buczkowski
"Psy" / 1992 / Władysław Pasikowski
R
"Rejs" / 1970 / Marek Piwowski
"Rękopis znaleziony w Saragossie" / 1964 / Wojciech Jerzy Has
"Rysopis" / 1964 / Jerzy Skolimowski
S
"Sami swoi" / 1967 / Sylwester Chęciński
"Schody" / 1968 / Stefan Schabenbeck
"Sztandar wolności" / 1935 / Ryszard Ordyński
"Sztuka konsumpcyjna" / 1975 / Natalia LL
T
"Tango" / 1980 / Zbigniew Rybczyński
"Trzecia część nocy" / 1971 / Andrzej Żuławski
U
"Ucieczka z kina 'Wolność'" / 1990 / Wojciech Marczewski
V
"Vabank" / 1981 / Juliusz Machulski
W
"Wesele" / 2004 / Wojciech Smarzowski
"Wielka droga" / 1946 / Michał Waszyński
"Wielka podróż Bolka i Lolka" / 1977 / Władysław Nehrebecki i Stanisław Duls
"Wszystko może się przytrafić" / 1995 / Marcel Łoziński
Z
"Z mojego okna" / 1978-1999 / Józef Robakowski
"Zakazane piosenki" / 1946 / Leonard Buczkowski
Ż
"Że życie ma sens" / 2000 / Grzegorz Lipiec
***
pj
