Historia

Rewolucja lutowa - koniec caratu w Rosji

Ostatnia aktualizacja: 03.03.2021 05:30
Skutki I wojny światowej były coraz bardziej odczuwalne przez rosyjski lud. Brak rąk do pracy, problemy z zaopatrzeniem w żywność i drożyzna przelały czarę goryczy. Rosjanie postanowili się zbuntować.
Demonstracja robotników z Zakładów Putiłowskich w Piotrogrodzie (marzec 1917), źr. Państwowe Muzeum Historii Politycznej Rosji, Wikipediadp
Demonstracja robotników z Zakładów Putiłowskich w Piotrogrodzie (marzec 1917), źr. Państwowe Muzeum Historii Politycznej Rosji, Wikipedia/dp

Na początku 1917 roku atak zimy sparaliżował kolej, a Piotrogród został odcięty od dostaw opału. Fabryki nie mogły funkcjonować, a tysiące robotników wyszło na ulice. Fala rewolucyjna osiągnęła swoje apogeum 3 marca 1917 roku (wszystkie daty będą podawane według kalendarza gregoriańskiego).

Kryzys caratu

Mikołaj II Romanow objął władzę w 1894 roku. Carat wchodził już wówczas w okres kryzysu. Burżuazja domagała się wpływu na politykę państwa, powołania rządu i wprowadzenia reform ustrojowych. Car Mikołaj II Romanow nie chciał przystać na zmiany. W 1905 roku zdecydował się na uchwalenie manifestu październikowego, który stał się pierwszą konstytucją. Powstała nawet pochodząca z wyborów Duma Państwowa, ale mimo wszystko jej władza była ograniczona przez cara.

- Najogólniej uważa się, że on chciał samowładztwo rosyjskie pozostawić w nienaruszonym stanie - mówił prof. Leszek Jaśkiewicz w aud. Sławomira Szofa "Postacie XX wieku". - To było jakąś jego wielką ambicją, aby nic nie uszczknąć z tej ojcowizny, z tej spuścizny dynastycznej, jaką mu przekazano.


Posłuchaj
29:08 Mikołaj II Romanow_Postacie XX wieku.mp3 – On chciał samowładztwo rosyjskie pozostawić w nienaruszonym stanie – o ostatnim carze Rosji Mikołaju II Romanowie mówili historycy: prof. Leszek Jaśkiewicz i prof. Paweł Wieczorkiewicz, audycja Sławomira Szofa z cyklu "Postacie XX wieku" (20.07.2003)

 

Nieudolne rządy Mikołaja II Romanowa dały o sobie znać najdobitniej podczas I wojny światowej. Dowodzona przez niego armia ponosiła porażki. W przeciwieństwie do swojego ojca Aleksandra III charakteryzował się słabym charakterem, a coraz więcej do powiedzenia w sprawach kraju miała caryca Aleksandra Fiodorowna będąca pod wpływem Rasputina.

Fala rewolucji

Na początku 1917 roku kryzys żywnościowy przemienił się w polityczny. - To niebezpieczeństwo zostało niedocenione na początku, a potem ta fala rozlała się tak, że "podmyła" już gmach państwowy - mówił w aud ycji"Postacie XX wieku" o wybuchu rewolucji prof. Paweł Wieczorkiewicz.

Jako pierwsze zastrajkowały zakłady Putiłowa w Piotrogrodzie. Robotnicy domagali się 50-procentowej podwyżki płac. Fabryka nie mogła pozwolić sobie na taki wzrost kosztów i tym samym zwolniła 36 tys. pracowników. W proteście przeciwko zwolnieniom udział wzięło 300 tysięcy osób.

Car zakazał zgromadzeń pod groźbą użycia siły. Wojsko nie chciało stosować się jednak do zalecenia Mikołaja II. 12 marca do zwykłych obywateli przyłączyło się wojsko. Zdobywano państwowe budynki, wypuszczano więźniów, miasto ogarnął rewolucyjny duch.

Car w końcu zdając sobie sprawę z beznadziei sytuacji, 15 marca 1917 roku w imieniu swoim i syna abdykował. Dzień później władza była już w rękach Rządu Tymczasowego.

Co by było, gdyby…

- Rewolucję antycarską wywołała klęska armii, a po drugie to, że wojna obnażyła słabość tego państwa - mówił o przyczynach rewolucji lutowej prof. Andrzej Ajnenkiel w aud. "Historia na opak". - To państwo musiało ulec daleko idącym zmianom. Pytanie tylko w jaki sposób: czy w drodze rewolucyjnej, czy nie?


Posłuchaj
27:37 rewolucja lutowa_ historia na opak.mp3 Audycja na temat hipotetycznych losów Polski i świata w przypadku, gdyby w 1917 roku nie doszło w Rosji do przewrotu bolszewickiego – dyskusja historyków prof. Andrzeja Ajnenkiela i dr Janusza Osicy, audycja Andrzeja Sowy z cyklu "Historia na opak" (23.10.1994)

 

Lud rosyjski wybrał drogę rewolucji. Jak twierdził dr Janusz Osica, rewolucja lutowa w przeciwieństwie do późniejszej bolszewickiej dała Rosjanom choć przez krótki okres namiastkę demokracji i pozwoliła cieszyć się dobrą pozycją na arenie międzynarodowej. Według gości Andrzeja Sowy, gdyby carat nie upadł, losy Polski również potoczyłyby się inaczej.

Posłuchaj dyskusji historyków: prof. Andrzeja Ajnenkiela i dr. Janusza Osicy o tym, jak potoczyłyby się losy Rosji i ziem polskich, gdyby nie doszło do obalenia caratu w Rosji.

mb

Czytaj także

Lew Tołstoj – myśliciel blisko ludzi

Ostatnia aktualizacja: 09.09.2015 06:00
– Był ekscentryczny, a ta ekscentryczność brała się z przekonania, że wszystko jest całkiem inaczej niż ludzie sądzą, i że tylko on jeden, hrabia Lew Tołstoj, ma rację – mówił o rosyjskim pisarzu krytyk literacki i filmowy, Jan Gondowicz.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Piotr I Wielki – brutalny despota i reformator Rosji

Ostatnia aktualizacja: 08.02.2020 05:40
Przez Rosjan jest uważany za bohatera, który zbudował potęgę Rosji, ale był jednocześnie brutalnym i bezwzględnym władcą, który nie cofał się przed zbrodnią, aby zrealizować swoje cele. Być może dlatego był dla Józefa Stalina ulubionym władcą i wzorem do naśladowania.
rozwiń zwiń