Historia

Maria Teresa - zaborca z wyrzutami sumienia?

Ostatnia aktualizacja: 29.11.2020 05:30
- Paradoks historii Marii Teresy polega na tym, że na początku jej panowania Austrii groził rozbiór. Po latach to ona stała jednym z zaborców – słyszymy w audycji Hanny Marii Gizy "Klub ludzi ciekawych wszystkiego".
Audio
  • Audycja Hanny Marii Gizy z cyklu "Klub ludzi ciekawych wszystkiego" poświęcona Marii Teresie Habsburg. (PR, 18.02.2012)
Cesarzowa Maria Teresa pędzla Nicolausa Harnoncourta
Cesarzowa Maria Teresa pędzla Nicolausa HarnoncourtaFoto: wikipedia, domena publiczna

29 listopada 1780 roku zmarła Maria Teresa, arcyksiężna Austrii i cesarzowa, uczestniczka I rozbioru Polski, współtwórczyni potęgi monarchii Habsburgów.

Trudne początki

Maria Teresa odziedziczyła tron na mocy sankcji pragmatycznej z 1713 roku. Mimo, iż dokument gwarantujący jej przejęcie władzy został zaakceptowany przez państwa europejskie, to gdy wstąpiła na tron w 1740 roku wybuchła ośmioletnia wojna z tymi, którzy nie uznali jej praw do sukcesji: m.in. Bawarią i Hiszpanią.

- W sensie siły tradycji to było wielkie novum, zezwolenie kobiecie na sukcesję tronu austriackiego - wyjaśniał prof. Piotr Ugniewski w audycji "Klub ludzi ciekawych wszystkiego" Hanny Marii Gizy.


Posłuchaj
60:19 cesarzowa maria teresa_ kobiety na tronach świata___v2012001095_tr_0-0_104051700973d9ff[00].mp3 Audycja Hanny Marii Gizy z cyklu "Klub ludzi ciekawych wszystkiego" poświęcona Marii Teresie Habsburg. (PR, 18.02.2012)

 

Osłabienie państwa wykorzystał król Prus Fryderyk II, który w 1740 roku najechał na Śląsk i ostatecznie przyłączył go do swojej monarchii 23 lata później. - To była bardzo bogata prowincja, łakomy kąsek dla monarchii pruskiej - mówił prof. Piotr Ugniewski. - Bez Śląska Prusy nie stałyby się europejską potęgą.

- Paradoks historii Marii Teresy polega na tym, że na początku jej panowania Austrii groził rozbiór. Po latach to ona stała jednym z zaborców – dodał prof. Piotr Ugniewski.

Reformatorka w stylu absolutyzmu oświeconego

Jozef II 1200.jpg
Józef II Habsburg - wielki reformator Austrii

Porażki militarne i straty terytorialne Maria Teresa rekompensowała reformami wewnętrznymi, które kontynuował jej syn (jeden z szesnaściorga dzieci) i współregent, Józef II. Zgromadziła wokół siebie grupę doradców, ograniczała rolę Kościoła (w tym skasowała zakony), reformowała administrację, wojsko i prawo. Pod koniec rządów utworzyła Komisję Cnoty - urząd, którego zadaniem było dbanie o moralne zachowanie poddanych.

Zaborca z wątpliwościami

Maria Teresa udzieliła azylu dowódcom konfederacji barskiej. To nie przeszkodziło jej w 1772 roku wziąć udział w pierwszym rozbiorze Polski. Austrii przypadły bogate tereny południa kraju: województwo krakowskie (bez Krakowa) oraz okolice Lwowa.

- Podobno podczas podpisywania traktatu rozbiorowego płakała, co miało być podyktowane skrupułami wynikającymi z głębokiej religijności. Ona czuła, że sprawa jest co najmniej dwuznaczna w sensie etycznym - twierdził historyk.


europa_663.jpg
Czy Polska mogła uniknąć rozbiorów?

Własnoręcznie wykreśliła z traktatu rozbiorowego słowo "prawnie" sąsiadujące ze słowem "zajmują". Z drugiej strony: dokonała aneksji polskiego Spiszu w 1769 roku, co było precedensem, który mógł zainspirować Prusy i Rosję. Zmarła niedługo później - 29 listopada 1780 roku.

Posłuchaj audycji Hanny Marii Gizy "Klub ludzi ciekawych wszystkiego".

bm

Czytaj także

Sejm Rozbiorowy i jego skutki

Ostatnia aktualizacja: 30.09.2023 05:45
- Sejm od samego początku został uznany jako skonfederowany. Wykorzystano sytuację, że do takiego sejmu mogli dołączyć tylko Ci, którzy popierali konfederację, a więc zamierzenia organizatorów sejmu – mówił na antenie Polskiego Radia prof. Jacek Staszewski. 250 lat temu, 30 września 1773 roku, obradujący w Warszawie Sejm ratyfikował traktaty rozbiorowe. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Czy Polska mogła uniknąć rozbiorów?

Ostatnia aktualizacja: 17.02.2021 05:40
"Trzy upiorzyce wyssały z Polski życie państwowe. Były to siostry rodzone – konfederacje barska, radomska i targowicka. Z tych trzech sióstr upiorzycą najwinniejszą, bo najzgubniejszą była niewątpliwie konfederacja barska. Gdyby nie ona państwo polskie nie upadłoby w XVIII wieku" – pisał Stanisław Cat-Mackiewicz.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Rabacja galicyjska, czyli masowa rzeź

Ostatnia aktualizacja: 19.02.2024 05:38
- Wszyscy zapłaciliśmy rachunek za obojętność i brak umiejętności pracy wśród chłopów. Ta masa w sposób okrutny dała o sobie znać w mroźne dni lutego 1846 roku. Może w wymiarze historiozoficznym było to potrzebne, abyśmy się mogli wreszcie wszyscy upomnieć o Polskę – mówił na antenie Polskiego Radia prof. Franciszek Ziejka.
rozwiń zwiń