Historia

Jeremi Wiśniowiecki - młot na Kozaków

Ostatnia aktualizacja: 17.08.2023 05:35
Jedną z najbarwniejszych postaci XVII wieku trudno ocenić jednoznacznie. Krwawy pacyfikator powstania Chmielnickiego i wszechwładny magnat, porywczy i okrutny kniaź Jarema był człowiekiem, który musiał zmierzyć się z równie bezwzględną rebelią.
Juliusz Kossak, Książę Jeremi na mogile - ilustracja do powieści Henryka Sienkiewicza Ogniem i mieczem, ok. 1890 r.
Juliusz Kossak, "Książę Jeremi na mogile" - ilustracja do powieści Henryka Sienkiewicza "Ogniem i mieczem", ok. 1890 r. Foto: Muzeum Narodowe w Warszawie/domena publiczna

17 sierpnia 1612 roku urodził się Jeremi Wiśniowiecki, potężny magnat i wojewoda ruski.

Pochodził z bogatej rodziny, jednak prawdziwą potęgę przyniosło jej dopiero życie Jaremy. Osierocony w dzieciństwie, wychowany przez stryja, pobierał nauki w kolegium jezuickim. W młodości odbył podróż po zachodniej Europie. Czym zajmował się w podróży? 

Posłuchaj
02:10 19 lat jarema.mp3 Audycja Andrzeja Sowy z cyklu "Mieć 19 lat" poświęcona kniaziowi Jaremie. (PR, 12.01.2006)

 

Po powrocie do kraju przejął z rąk kuzyna zarząd nad rodzinnym majątkiem i zmienił wyznanie z prawosławnego na katolickie. Jarema przekształcił swoje dobra w państwo w państwie: prowadził intensywną akcję kolonizacyjną, fundował kościoły i cerkwie.

Podczas wojny z Moskwą w 1632 roku prowadził zagon na tyły wroga. Zyskał wówczas niechlubny przydomek "Podpalacza".

- W okresie do roku 1648 był bardziej bezwzględny i egoistyczny niż magnaci sobie współcześni – podkreślał prof. Henryk Wisner, który w audycji Andrzeja Sowy z cyklu "Na historycznej wokandzie" wcielił się w rolę oskarżyciela.


Posłuchaj
14:45 jeremi wiśniowiecki_wokanda.mp3 Spór o postać Jeremiego Wiśniowieckiego prowadzą w audycji Andrzeja Sowy z cyklu "Na historycznej wokandzie" prof. Henryk Wisner i dr Krzysztof Bauer. (PR, 12.05.1999)

 

Bezwzględność i szybkość działania to cechy Jaremy, które uwidoczniły się w pełnej krasie podczas powstania Chmielnickiego. Gdy ogień buntu objął całe kresy południowo-wschodnie, Wiśniowiecki, którego ziemie również opanowała rebelia, stał się tym, który wziął na siebie główny ciężar tłumienia powstania.

- Jarema był mistrzem prowadzenia taktyki spalonej ziemi, krwawej pacyfikacji i tak bardzo krwawego buntu – mówił prof. Paweł Wieczorkiewicz w audycji Arkadiusza Ekierta z cyklu "Piękny i Bestia".


Posłuchaj
03:27 piękny i bestia _jarema.mp3 Rozmowa prof. Pawła Wieczorkiewicza z prof. Markiem Urbańskim na temat księcia Jeremiego Wiśniowieckiego w audycji Arkadiusza Ekierta z cyklu "Piękny i bestia". (PR, 8.10.2003)

 

To on był faktycznym dowódcą Zbaraża, to on uratował setki Żydów z opanowanych rebelią terenów. Opowiadał się za całkowitym stłumieniem buntu, był przeciwnikiem rokowań. Mimo, iż cieszył się szacunkiem wśród wojska, nigdy nie otrzymał buławy hetmańskiej.

Zmarł młodo, w wieku 39 lat, prawdopodobnie padł ofiarą zarazy lub zatrucia pokarmowego. Sława, jaką okrył ród, przyczyniła się do wyboru jego syna, Michała Korybuta Wiśniowieckiego, na króla Rzeczpospolitej.

Czy Jarema był tylko okrutnikiem, czy też człowiekiem, któremu na sercu leżało dobro kraju? Posłuchaj audycji.

bm

Zobacz więcej na temat: HISTORIA Ukraina
Czytaj także

Bohdan Chmielnicki - wróg Rzeczypospolitej, bohater Ukrainy

Ostatnia aktualizacja: 06.08.2023 05:40
- Nie on zgromadził tę beczkę prochu, która wybuchła w 1648 roku, ale on zapalił lont i on sprowadził na ojczystą ziemię najstraszliwszego przeciwnika – mówił prof. Henryk Wisner, oceniając Bohdana Chmielnickiego.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Obrona Zbaraża. Chluba polskiego oręża

Ostatnia aktualizacja: 22.08.2023 05:40
Uwieczniona na kartach powieści "Ogniem i mieczem" autorstwa Henryka Sienkiewicza obrona Zbaraża zaliczana jest do najchlubniejszych wydarzeń w dziejach oręża polskiego.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Stefan Chmielecki. Szeryf polskiego Dzikiego Zachodu

Ostatnia aktualizacja: 20.02.2024 05:40
Już za życia krążyły o nim legendy. Podobno tatarskie matki straszyły nim dzieci. Pogromca Tatarów był bohaterem ludności kresów Rzeczpospolitej, pieśni o tym sokole stepów śpiewano jeszcze długo po jego śmierci.
rozwiń zwiń