W poniedziałek na pl. Marszałka Józefa Piłsudskiego odbyła się konferencja prasowa zapowiadająca akcję „Płomień pamięci” towarzyszącą obchodom 100. rocznicy odsłonięcia Grobu Nieznanego Żołnierza w Warszawie.
- 100 lat temu z inicjatywy oddolnej w sercu Warszawy narodził się symbol, który przerósł pokolenia - Grób Nieznanego Żołnierza. Miejsce, w którym złożono nie tylko prochy bezimiennych bohaterów, ale i cały sens polskiej walki o wolność. To tutaj bije serce pamięci narodowej, serce Rzeczypospolitej. Każde pokolenie ma swojego nieznanego żołnierza. Tego, który bezimiennie, bez oczekiwania na pomnik oddaje życie za coś większego niż on sam. Za prawo do bycia Polakiem. Do mówienia własnym językiem. Do wolności. 100 lat temu, 2 listopada 1925 r., w arkadach Pałacu Saskiego oddano mu hołd - podkreśliła ministra kultury.
- Dziś spotykamy się tu, by powiedzieć, że ta pamięć wciąż płonie, że nie gaśnie. Choć historia wielokrotnie próbowała ją zgasić. W ruinach wojny, w szarości okupacji, w latach, gdy mówienie prawdy o przeszłości wymagało niesamowitej odwagi. Dlatego politykę historyczną i politykę pamięci traktuję nie jako administracyjne zadanie, lecz jako obowiązek wobec tych, którzy byli przed nami. I wobec tych, którzy przyjdą po nas - dodała.
Poinformowała, że w kwietniu tego roku odnaleziono dwie metalowe tarcze, które niegdyś zdobiły okratowanie Grobu Nieznanego Żołnierza.
- Awers i rewers krzyża Virtuti Militari, symbolu najwyższego męstwa. I dziś są one tutaj z nami. Prawdziwe świadectwa przeszłości. Rewers z datą i napisem, oryginał z 1925 r. Awers z orłem późniejszy, ale wciąż niosący ten sam przekaz - że Polska trwa. Te tarcze są nie tylko zabytkiem. To znak, że pamięć potrafi wracać, że przetrwała w nas mimo burz, mimo prób zapomnienia. Tarcze zostały odzyskane dzięki pracom Wydziału ds. Restytucji Dóbr Kultury MKiDN, odzyskaliśmy je do zbiorów Muzeum Historii Polski - zaznaczyła Cienkowska.
Ogłosiła także rozpoczęcie ogólnopolskiej akcji „Płomień pamięci”. - Jest to akcja, którą realizujemy z Muzeum Historii Polski. Płomień pamięci przeniesiemy w ręce młodych ludzi, uczennic i uczniów z całego kraju, którzy będą odkrywać, badać i opowiadać historię miejsc pamięci w swoich miejscowościach. Bo to oni będą dalej nieść ogień, który zapłonął tu sto lat temu - powiedziała szefowa MKiDN.
Sekretarz stanu w MKiDN Maciej Wróbel powiedział, że akcja „Płomień pamięci” ma angażować wszystkich Polaków, bez względu na to, skąd pochodzą, gdzie mieszkają, jakie mają poglądy.
- Chcemy zaangażować młodych ludzi, ale nie tylko. Każdego, kto będzie chciał 2 listopada i w kolejnych dniach uczcić pamięć wszystkich bezimiennych bohaterów. Groby nieznanych żołnierzy znajdują się we wszystkich miejscowościach naszego kraju. Chcemy je zmapować i poznać. Chcemy, żeby młodzi ludzie w swoim miejscu zamieszkania odnaleźli takie miejsca pamięci i złożyli hołd wszystkim, którzy walczyli o naszą wolność i niepodległość - mówił Wróbel. Zachęcał również, by każdy, kto ma możliwość, 2 listopada złożył hołd przy Grobie Nieznanego Żołnierza.
Dyrektor Muzeum Historii Polski Marcin Napiórkowski mówił o szczegółach akcji.
- Zależało nam, żeby nie tworzyć czegoś, co my zrobimy dla ludzi, kolejnego koncertu, wystąpienia, ceremonii, która będzie jednorazowa, (...) chcieliśmy zaproponować coś, co ludzie mogą zrobić sami z siebie dla pamięci. Tak narodziła się akcja »Płomień pamięciź” - wyjaśnił.
Głównym założeniem projektu jest symboliczne upamiętnienie bohaterów polskich poprzez przygotowanie i zapalenie własnoręcznie ozdobionego znicza – także w miejscach, gdzie dane o pochówku są nieznane – ze szczególnym uwzględnieniem lokalnych miejsc pamięci.
Aby wziąć udział w akcji, należy przygotować symbol pamięci - biało-czerwone serce ze wstążek - ozdobić nim znicz i zapalić go w miejscu spoczynku lokalnych bohaterów: żołnierzy, powstańców, ofiar wojen i represji. Następnie wykonać zdjęcie (bez osób) i przesłać je wraz z formularzem sprawozdania za pośrednictwem strony Muzeum Historii Polski. Udział w akcji jest dobrowolny i bezpłatny.
Adresatami projektu są: uczniowie szkół podstawowych i ponadpodstawowych, uczestnicy zajęć pozaszkolnych w bibliotekach, centrach i domach kultury oraz drużyny harcerskie wraz z nauczycielami-opiekunami.
Dla uczestników przygotowano zestaw bezpłatnych materiałów: edukacyjne karty pracy dla uczniów, wykład dyrektora Muzeum Historii Polski, instrukcję wykonania serca w barwach biało-czerwonych, wzór formularza sprawozdania, plakat informacyjny. Akcja trwa do końca listopada. Sprawozdania z akcji należy przesłać do 15 grudnia.
Podczas konferencji zaprezentowane zostały dwie odnalezione tarcze orderu Virtuti Militari, z których jedna (rewers) pochodzi z oryginalnego, przedwojennego wystroju Grobu.
2 listopada 1925 r. odbyła się wielka uroczystość złożenia prochów w Grobie Nieznanego Żołnierza. Pole bitwy, z którego ekshumowano ciało, wskazano drogą losowania spośród 15 zaproponowanych przez władze wojskowe. Ostatecznie pod koniec października do Warszawy przeniesiono szczątki niezidentyfikowanego żołnierza z Cmentarza Obrońców Lwowa. Obok trumny umieszczono urny z ziemią z innych pobojowisk oraz zapalono wieczny znicz.
IAR/PAP/pż