Zespół Śpiewaczy z Dobrowody

„Nasze pieśni znamy od naszych matek i babek. Śpiewamy tylko nasze pieśni, stąd, nie obce”.

W latach 70. XX wieku w Dobrowodzie na Podlasiu (gm. Kleszczele) powstał zespół śpiewaczy, który tworzyło kilkanaście kobiet. Czasem do śpiewania dołączali również mężczyźni. Lata 90. XX i początek XXI wieku to lata świetności zespołu. Koncertował wówczas w kraju i za granicą. Kiedy zmarły najstarsze śpiewaczki, zespół na jakiś czas zawiesił działalność. Od kilku lat znów jest w formie. Ostatnio zespół tworzyły: Nina Jawdosiuk (ur. 1942), Walentyna Klimowicz (ur. 1943), Barbara Jakimiuk (ur. 1945 – zm. 23.02.2021). Nina Jawdosiuk jest niewątpliwie jego liderką. Pamięta najwięcej pieśni, które są w jej rodzinie przekazywane z pokolenia na pokolenie. Wraz ze starszą córką śpiewa w cerkiewnym chórze. Doskonale pamięta wesela, na które przygotowywało się specjalne obrzędowe pieczywo zwane „korowajem”. Potrafi obrazowo opowiadać o dzieciństwie, z którego zapamiętała wiele pieśni i zwyczajów – dziś już zapomnianych. Pieśni, które wykonują panie z Zespołu Śpiewaczego z Dobrowody są unikatowe pod względem melodyki, jak i treści. Są to pieśni obrzędowe cyklu rocznego: tzw. rohulki, wysnynky (dwa rodzaje pieśni wiosennych), żniwne oraz obrzędowe rodzinne: korowajowe, weselne, chrzcinne, religijne (wielkopostne), liryczne/powszechne, kolędy. W Dobrowodach żywa jest także tradycja pogrzebowa. - Kiedy byłam mała, śpiew był u nas na pierwszym miejscu. W sobotę czy niedzielę, szliśmy z przyjaciółmi na górkę. Zbierali się i chłopcy i szli z nami. Wiosennych czy rohulek z nami nie śpiewali. Woleli pieśni rekruckie i śpiewali je bardzo pięknie. Nam naszych pieśni nie pomagali śpiewać, ale my z nimi te rekruckie śpiewałyśmy – mówiła Nina Jawdosiuk. Zespół śpiewaczy z Dobrowowdy wielokrotnie prowadził warsztaty pieśni, pieczenia obrzędowego pieczywa – korowaja, warsztaty tkackie (organizowane przez Stowarzyszenie Dziedzictwo Podlasia). W 2018 r. zespół wziął udział w Festiwalu Wszystkie Mazurki Świata w Warszawie, gdzie jego członkinie uczyły uczestników robić korowaja weselnego. Razem z Katarzyną Groniec panie z Dobrowody są bohaterkami programu Szlakiem Kolberga w TVP Kultura. Również z Katarzyną Groniec wystąpiły na scenie podczas Jarmarku Jagiellońskiego w Lublinie w ramach koncertu „Re: Tradycja” w 2019 roku. Chętni do nauki dobrowodzkich pieśni przyjeżdżają z Podlasia (Białystok, Bielsk Podlaski, Czeremcha, Hajnówka), Mazowsza i innych regionów Polski. Zespół można usłyszeć na płytach: - „Pieśni nie tylko święte. Tradycja muzyczna Podlasia” (Stowarzyszenie Miłośników Kultury Ludowej) - „Ludowe pieśni religijne z Podlasia” cz. II (2018, Stowarzyszenie Dziedzictwo Podlasia)

Zbigniew Butryn

„Instrumentem, który mnie prowadzi przeszło dwadzieścia lat jest właśnie suka. Myślę, że do tej pory nie do końca odkryta. Ponieważ nie ma oryginału, wszystko jest tu oparte na domysłach”.

Zbigniew Butryn - ur. 1952 w Janowie Lubelskim, twórca instrumentów, basista, skrzypek i suczysta, założyciel Szkoły Suki Biłgorajskiej. Usłyszawszy o suce od redaktora Mariana Domańskiego z Polskiego Radia, pierwszy, prototypowy egzemplarz tego instrumentu zbudował w 1993 roku na podstawie obrazka na znaczku pocztowym. Jako jedyny podjął się zadania rekonstrukcji gry na suce biłgorajskiej z perspektywy właściwej niegdysiejszym użytkownikom tego instrumentu, czyli z perspektywy muzykantów wiejskich i wędrownych. Rekonstrukcję tę potraktował jako proces - dzieło swojego życia. Zbudował już wiele egzemplarzy instrumentu, nieustannie je poprawiając i udoskonalając. Jako lutnik-amator wykonał w sumie kilkadziesiąt instrumentów - suk, basów, bębnów, skrzypiec ludowych. Korzystając ze swoich kilkunastoletnich doświadczeń, prowadzi Pracownię Instrumentów Ludowych i Szkołę Suk Biłgorajskiej w Szklarni k. Janowa Lubelskiego. Zbigniew Butryn i jego szkoła suki biłgorajskiej Przez wiele lat grał na basach w słynnej Kapeli Dudków ze Zdziłowic, której nagrania stanowią pokaźny zbiór w archiwum Polskiego Radia. Jest cenionym pedagogiem, popularyzuje grę na suce wśród młodzieży, występuje z nią często podczas konkursu Duży-Mały na Ogólnopolskim Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu.

Roman Wojciechowski

Pierwszy z pary tegorocznych laureatów, Roman Wojciechowski to jeden z najwybitniejszych skrzypków regionu opoczyńskiego. Urodził się w 1949 roku w Ciebłowicach Dużych, mieszka w Tomaszowie Mazowieckim. Pochodzi z rodziny uzdolnionej muzycznie: ojciec grał na organkach ustnych i śpiewał, dziadek prowadził śpiewy przy zmarłych i podczas pielgrzymek do Częstochowy, wuj grał na bębnie w kapeli z akordeonistą Stanisławem Kościechą i skrzypkiem Władysławem Kosylakiem. Gry uczył się u Feliksa Franczaka, skrzypka z Tomaszowa. Uczył się grać na klarnecie i saksofonie. Jest wciąż praktykującym muzykiem weselnym, grywa na potańcówkach i zabawach. Obecnie muzykuje ze swoją własną kapelą: Radosławem Bińkiem na harmonii trzyrzędowej i Bohdanem Lipskim na bębnie. Ma również młodych uczniów, którym przekazuje repertuar i z którymi wyjeżdża na konkursy. Roman Wojciechowski gra niezwykle stylowo, z zachowaniem charakterystycznych dla regionu manier wykonawczych. Znakomicie gra do tańca. Doskonałą technikę wykonawczą łączy z typowymi dla tradycyjnych muzykantów cechami stylu gry, m.in. ozdobnikami czy charakterystycznym rubatowaniem.

Roman Wojciechowski to jeden z najbardziej utytułowanych muzyków tradycyjnych. Jest m.in. pięciokrotnym laureatem Ogólnopolskiego Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym, z czego aż trzykrotnym laureatem najwyższej nagrody – Baszty, którą zdobył w trzech kategoriach. W roku 2000 otrzymał odznakę "Zasłużony działacz kultury". Laureat Nagrody Kolberga (2012). W 2009 wystąpił także na scenie studia im. Witolda Lutosławskiego w koncercie „Muzyka Źródeł – Opoczyńskie”.

Anna Chuda

Anna Chuda urodziła się w roku 1946 w Posadowie w gminie Lwówek. Reprezentuje mikroregion Wielkopolski zwany Biskupizną. Jest mistrzynią śpiewu ludowego, gawędziarką i tancerką, posługuje się piękną gwarą biskupiańską. Jej repertuar tradycyjnych pieśni weselnych, dożynkowych, obyczajowych, kołysanek i przyśpiewek zawiera kilkaset melodii.

Tworzy także oracje weselne oraz gawędy w gwarze ludowej. Jest skarbnicą wiedzy na temat regionu, szczególnie bliskie są jej tematy wyjątkowego biskupiańskiego stroju, wielkopolskich tańców ludowych oraz śpiewu. Bardzo często angażuje się w projekty edukacyjne, prowadzi warsztaty śpiewacze, doradza młodszym artystom ludowym, prowadzi dziecięce i młodzieżowe zespoły ludowe.

Jest także częstym gościem na wielu festiwalach, na które zabiera swoje młode uczennice, chętnie dzieląc się swoją wiedzą. Wielokrotna laureatka Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu nad Wisłą. Na przestrzeni ostatnich lat była bohaterką wielu audycji poświęconych tradycji Biskupizny na antenach Programu 1 i Programu 2 Polskiego Radia.

W archiwach PR znajduje się jej wiele nagrań tradycyjnych pieśni.