Kopalnie "kwitną" nie dla górników?

Stare kopalnie dostają drugie życie: powstają w nich muzea, teatry, a nawet termy rzymskie. - Rewitalizuje się budynki, ale nie ożywia się lokalnych społeczności - twierdzi prof. Kazimiera Wódz, autorka książki "Zapomniane miejsca, zapomniani ludzie".

Osiedle robotnicze Janów-Nikiszowiec. Widok z wieży ciśnień na osiedle i kopalnię Wieczorek.

Foto: PAP/Rafał Guz

W podziemiach Kopalni Guido w Zabrzu można rozgrywać turnieje turbo golfa, a także oglądać spektakle teatralne. Prywatna galeria sztuki działa w Szybie Wilson, w katowickiej Kopalni Wieczorek, a na terenie dawnej Kopalni Saturn w Czeladzi powstały rzymskie termy. Jak te procesy wpływają na pejzaż i kształtowanie się współczesnej tożsamości Śląska i Ślązaków?

Zdaniem prof. Kazimiery Wódz losy mieszkańców regionu nie potoczyły się tak spektakularnie jak losy niektórych budynków. - Te przekształcone przestrzenie fantastycznie się fotografuje, natomiast tam żyją ludzie, których to niespecjalnie obchodzi. Najbardziej charakterystyczna reakcja na zmiany to: ale to nie jest dla nas.

Gość Bartosza Panka zauważał, że byłych górników nie stać na korzystanie z nowych miejsc, powstałych w ich byłych zakładach pracy. - Oni są wyalienowani z przestrzeni, która była kiedyś częścią ich tożsamości.

Z tą diagnozą nie do końca zgodził się Marcin Gaweł, współtwórca i aktor monodramu "Synek", wystawianego w Kopalni Guido. - Ludzie ze Śląska nie mają nawyku, żeby chodzić do kawiarni, na ciastko. Większość powie, że kawę to ma w domu. Poza tym wielu górników nie przychodzi, bo po wielu latach pracy w kopalni ma już dosyć "dołu".

Uczestnik dyskusji podkreślał, że mimo wszystko większą część widowni jego monodramu stanowią okoliczni mieszkańcy. - Oni są dumni, że takie miejsce jest, że w moim spektaklu mogą usłyszeć coś o sobie.

Zdaniem Karoliny Bacy Pogorzelskiej, autorki książki "Drugie życie kopalń", przekształcanie dawnych budynków górniczych na centra kultury nie powinno się odbywać na siłę. - Nie wiem, czy dobrym pomysłem w przyszłości będzie tworzenie drugiego życia dla kopalń pobudowanych w wieku XX, ponieważ one są po prostu brzydkie.

Dziennikarka podkreślała, że wraz ze zmianami w pejzażu Śląska, powinna dokonywać się zmiana wizerunku górników, przez lata uważanych za uprzywilejowaną grupę społeczną. - Powinniśmy unikać sytuacji, w której media mówią o górnikach tylko przy okazji strajku, czy wypadku w kopalni.

Więcej na temat kulturowych przemian Śląska w nagraniu audycji.

Dyskusję poprowadził Bartosz Panek.

bch