Nauka w więzach przedsądów

Ostatnia aktualizacja: 10.02.2022 18:00
- Gdyby Kopernik złożył dziś do publikacji artykuł, który opisywałby zupełnie nowy paradygmat, to poruszający się w przyjętym obecnie paradygmacie naukowcy, najprawdopodobniej w toku recenzji by go odrzucili - mówił w Programie 2 Polskiego Radia Olgierd Sroczyński, filozof, zawodowo związany z branżą IT.
Nauka porusza się w ramach dostępnego w danym momencie doświadczenia i przyjętych powszechnie założeń
Nauka porusza się w ramach dostępnego w danym momencie doświadczenia i przyjętych powszechnie założeńFoto: Muzeum Narodowe - zbiory cyfrowe/Chodowiecki, Daniel Nikolaus (1726-1801) - rytownik
  • Nauka z założenia niesie w sobie paradygmat bezstronności
  • Badania humanistyczne niejednokrotnie opierają się na narracji danego naukowca
  • Kopernik, w rozumieniu sobie współczesnych, pozostawał w konflikcie z nauką

Bezstronność nauk doświadczalnych 

Nauka z założenia niesie w sobie paradygmat bezstronności. Jej zasadnicza szczerość wobec mechanizmów zachodzących w świecie fizycznym jest powtarzalna i weryfikowalna. Odkrywanie procesów musi spełniać określone warunki metodologiczne – inaczej naukowość można podważyć. Choć nie zawsze to, co jest uzasadnione wchodzi do kanonu wiedzy, bo wymyka się aktualnemu stanowi naszego pojmowania.

Narracja nauk humanistycznych

Zdefiniowanie nauk doświadczalnych jest określone i relatywnie proste, co jednak z naukami humanistycznymi? - Mamy tutaj różnice w metodzie - zaznaczył Olgierd Sroczyński. - W fizyce, chemii możemy badania powtórzyć, w przypadku nauk humanistycznych jest to niejednokrotnie narracja danego badacza. To, co mamy w naukach historycznych, społecznych, opiera się na określonym modelu, który determinuje to, co badacz może odkryć, ustalić, uznać za prawdę. Nie możemy przeprowadzić badań w naukach społecznych na takiej samej zasadzie jak w fizyce czy chemii.

Recenzowanie kluczem do publikacji

Wnioski wysnute w badaniach humanistycznych podlegają jednak ocenie i recenzowaniu. Mają także swoją metodologię, a zatem recenzenci mogą wyniki badań podważyć lub je potwierdzić. - W trybie publikacji naukowych w czasopismach, który obecnie funkcjonuje, działa system recenzji przez uznanych specjalistów z danej dziedziny - tłumaczył nasz gość. - Oni anonimowo czytają artykuły, które są składane do recenzji i druku. To, co widzimy w periodykach naukowych jest w dużej mierze uzależnione od opinii, jakie wydali specjaliści w danej dziedzinie.

- Tutaj pojawia się problem. Jeżeli ktoś głosi opinie, które są nowatorskie, wykraczające poza przyjęty paradygmat, taka publikacja może zostać odrzucona - mówił filozof.


Posłuchaj
27:40 Dwójka OWZK 10.02.2022.mp3 Doświadczenie czy założenie. Ścieżki nauki (O wszystkim z kulturą/Dwójka) 

Kopernik w konflikcie z nauką

Tak było m.in. z teorią Mikołaja Kopernika - opowiadał Olgierd Sroczyński. - Konflikt, który był związany z teorią kopernikańską, przedstawia się bardzo często jako konflikt religijny, natomiast argumenty, które w już procesie przeciwko Galileuszowi wysuwano ze strony ówczesnych astronomów, nie bazowały na argumentach religijnych, tylko na argumentach z astronomii ptolemejskiej. Nie chodziło o to czy odkrycia Kopernika podważają światopogląd religijny, tylko w jaki sposób podważają one całość ówczesnego światopoglądu naukowego.

Czytaj także:

***

Tytuł audycji: O wszystkim z kulturą

Prowadził: Michał Szułdrzyński

Gość: Olgierd Sroczyński (filozof)

Data emisji: 10.02.2022

Godzina emisji: 17.30

uk

Czytaj także

Czy kierunki humanistyczne przestaną w przyszłości istnieć?

Ostatnia aktualizacja: 05.03.2014 10:33
Rada Naukowa Instytutu Socjologii na Uniwersytecie w Białymstoku zdecydowała o likwidacji studiów filozoficznych z powodu ich "nierentowności". Czy uniwersytet bez filozofii pozostaje uniwersytetem?
rozwiń zwiń