Od Olzy do Sanu. Ludzie Gór: Kliszczacy

Ostatnia aktualizacja: 25.02.2023 10:02
W pierwszym odcinku „Od Olzy do Sanu. Ludzie Gór” jedziemy na południe od Krakowa. W dorzeczu Raby (wsie Krzeczów, Lubień, Pcim, Tenczyn, Trzebunia) mieszkają Górale Kliszczaccy. Przyjrzyjmy się im!
Audio
  • Od Sanu do Olzy. Ludzie Gór (Dwójka/Poranek Dwójki)
Młodzi Górale Kliszczaccy z zespołu regionalnego Budzowskie Kliszczaki
Młodzi Górale Kliszczaccy z zespołu regionalnego Budzowskie KliszczakiFoto: BiOAK gminy Bodzów

- Urszula Janicka-Krzywda napisała, że zamieszkały przez Kliszczaków obszar zawierał się mniej więcej pomiędzy górną Rabą, a górną Skawą. To znaczy w trójkącie ograniczonym miejscowościami takimi jak Rabka, Sucha Beskidzka czy Myślenice. – tłumaczyła Dorota Majerczyk, nasza przewodniczka po góralskiej kulturze. – To grupa przejściowa między Góralami a Krakowiakami Zachodnimi.

Nazwa Kliszczacy została przyjęta niedawno – pod koniec XX wieku. Podobno nazwa wywodzi się od rozcięcia u dołu nogawic sukiennych spodni.

A skoro już o strojach mowa, płócienne portki z frędzlami u dołu Górale Kliszczaccy nazywali płócionkami. Inne spodnie były sukienne, z ozdobnym haftem wzdłuż rozcięcia zwanego właśnie „kliszczem”. Ponadto panowie nosili białą płócienną koszulę, czerwoną lubi niebieską kamizelkę z sukna i „guni” lub „górnicy” – wierzchniego okrycia.

Góralki Kliszczackie zakładały płócienne białe koszule, na nie ubierały sukienny gorset lub kaftan z długimi rękawkami. Spódnice były tkane, jednokolorowe lub farbowane techniką batiku na granatowo. W dni świąteczne przyodziewały białe zapaski z białym haftem. Podobnie jak w innych regionach górskich, i tu góralki zakładały kierpce. Z czasem zastąpiły je trzewikami.


taniec ludowy 1200.jpg
Poznaj tańce ludowe z całej Polski
Pierwsze Kroki

Polka wskakiwana, polka weselna, polska od Budowa, polka suwana, siustana, z kropką, bez nogę czy polka-konik – choć nie są to tańce rodzime Kliszczaków, przywędrowały do tego regionu od sąsiadów i bardzo dobrze się tam zadomowiły. Najmłodszym znanym wśród Kliszczaków tańcem jest walczyk. Obok polek i walczyków można w regionie kliszczackim spotkać krakowiaki (od Krakowiaków Zachodnich” czy sztajerki.

- U Górali Kliszczackich występują proste „przyśpiewki” poprzedzające tańce, ale też pieśni pasterskie, kołysanki, weselne i towarzyszące innym obrzędom. – mówiła dr Majerczyk – Początkowo grywano głównie na dudach i skrzypcach. Z czasem instrumentarium wzbogaciło się drugie skrzypce – sekund. Z czasem pojawiły się heligonki. Obok Instrumentów muzycznych występują też pasterskie: fujarki, gwizdki, ręczne harmonijki.


Za udostępnienie zdjęcia dziękujemy Bibliotece i Ośrodkowi Animacji Kultury Gminy Budzów.

Za udostępnienie muzyki dziękujemy kapeli Trzebuńskie Kliszczaki.

***

Tytuł audycji: folkowy Poranek Dwójki 

Opowiada: Dorota Majerczyk

Materiał: Piotr Dorosz

Data emisji: 25.02.2023

Godzina emisji: 8.50