Alegoria przemijającego świata pędzla Williama Turnera

W audycji mówiliśmy o ulubionym obrazie Brytyjczyków według plebiscytu rozpisanego przez BBC Radio 4'Today w 2005 roku - "Ostatniej drodze Temeraire'a". 

Fragment obrazu "Ostatnia droga Temeraire’a"

Foto: Wikimedia Commons/domena publiczna

W 2012 dzieło to "zagrało" w "Skyfall", stanowiąc alegoryczne tło rozmowy zmęczonego, podstarzałego Jamesa Bonda z młodym Q:

Q: [Ten obraz] zawsze sprawia, że czuję się nieco melancholijnie. Wielki, stary okręt wojenny haniebnie odholowany na złom. Nieuczciwość czasu, nie sądzisz? Co widzisz?
Bond: Cholernie duży statek.

Przytoczony dialog ze "Skyfall" rozgrywa się w National Gallery w Londynie przed "Ostatnią drogą Temeraire'a", obrazem namalowanym w 1839 roku przez Williama Turnera. Rok wcześniej ten wspaniały okręt wojenny, który w 1805 roku walecznie ochraniał Victory – statek admirała Nelsona w bitwie pod Trafalgarem, został zniszczony w stoczni w Rotherhithe.

Obraz był wielką alegorią przemijającego świata. Turner świadomie nie uwzględnił w obrazie prawdziwych okoliczności zdarzenia. Temeraire’a holowały dwa parowce, a nie jeden, nie odbywało się to o zachodzie słońca lecz podczas dnia, a sam okręt miał już rozmontowane maszty. Statki w obrazie płyną na wschód ku zachodowi, a tymczasem Rotherhithe znajduje się na zachód od Sheemess, skąd Temeraire’a zabrano w ostatnią drogę.

Aluzja pomiędzy młodym Q i Bondem a Temerairem, holowanym do rozbiórki przez puszczający kłęby dymu holownik parowy, jest oczywista. Obraz Turnera był hołdem dla odchodzącego w przeszłość dostojnego okrętu żaglowego. Zachodzące słońce stało się fanfarą na cześć statku i symbolem końca epoki wielkich żaglowców, a może nawet końca brytyjskiej potęgi morskiej. Nadchodzi groźna, pozbawiona dostojnej urody nowoczesność…

***

Tytuł audycji: Jest taki obraz

Prowadził: Michał Montowski

Gość: dr Grażyna Bastek (historyk sztuki)

Data emisji: 27.01.2019

Godzina emisji: 11.00

pg