Powiastka filozoficzna

Ostatnia aktualizacja: 06.02.2022 00:00
Powstała w epoce oświecenia, jest schematyczna i ironiczno-parodystyczna. Filozofowie sięgają po nią rzadko. Jedni odmawiają jej większego znaczenia, inni - z obawy o własne zdolności literackie. Powiastka filozoficzna - krotochwila czy gatunek, w którym pewne sprawy można opisać lepiej niż w formie eseju?
Powiastka filozoficzna powstała w epoce oświecenia
Powiastka filozoficzna powstała w epoce oświeceniaFoto: Shutterstock/Raland

Powiastka filozoficzna jest utworem na pograniczu prozy fabularnej i filozoficznego eseju. Wszystkie postacie i zdarzenia nie pojawiają się przypadkowo, lecz mają służyć zobrazowaniu pouczającej tezy założonej przez autora. Za czas narodzin powiastki uważa się epokę oświecenia, a za ojczyznę - Francję. To wtedy powstały znakomite dzieła, przede wszystkim pióra francuskich pisarzy, takie jak "Kandyd" Woltera czy "Kubuś Fatalista i jego pan" Denisa Diderota. 

Powiastka filozoficzna to pewnego rodzaju przypowieść, w której często pojawiają się elementy baśniowe czy fantastyczne. W XVIII wieku, czyli w okresie monarchii absolutnej, służyło to temu, by pod maską środków literackich ukryć krytykę i uchronić pisarza przed nieprzyjemnymi następstwami.

Popularność powiastki filozoficznej skończyła się wraz z nastaniem romantyzmu, w którym próżno by szukać tego gatunku. Powróciła jednak w XX wieku, m.in. w "Małym Księciu" Antoine'a de Saint-Exupéry'ego, ale również w powieściach parabolicznych Kafki, Camusa czy Gabriela Garcii Marqueza.

O roli powiastki filozoficznej we współczesnym świecie, jej celach, obiektach satyry i potencjalnych odbiorcach rozmawialiśmy z autorem "Pana Profesora" - Arturem Przybysławskim, filozofem z Uniwersytetu Jagiellońskiego.


Posłuchaj
52:25 2022_02_05 22_59_29_PR2_Rachunek_mysli v1.mp3 Rozmowa Arturem Przybysławskim, filozofem z Uniwersytetu Jagiellońskiego o powiastkach filozoficznych (Rachunek myśli/Dwójka)

 

***

Tytuł audycji: Rachunek myśli

Prowadził: Michał Nowak

Data emisji: 5.02.2022

Godzina emisji: 23.00


Czytaj także

Tomasz Merton. Mistrz duchowy, patron poszukujących

Ostatnia aktualizacja: 10.12.2023 05:45
- On był jednym z pierwszych, którzy potrafili ludzkim językiem mówić o boskich sprawach, o kontemplacji, o kwestiach duchowych - podkreślał w Polskim Radiu ks. prof. Jan Andrzej Kłoczowski, opowiadając o Tomaszu Mertonie, amerykańskim zakonniku, eseiście i myślicielu.
rozwiń zwiń