Historia

Katarzyna II – demon zła, natchnienie filozofów

Ostatnia aktualizacja: 17.11.2023 05:40
W Polsce Katarzyna II oceniana jest bardzo surowo, uważa się ją za główną sprawczynię upadku naszej państwowości. To ona przysyłała do Warszawy ambasadorów, którzy rządzili jak namiestnicy podbitych prowincji.
Portret Katarzyny II, foto: PAPItar-tass
Portret Katarzyny II, foto: PAP/Itar-tass

17 listopada 1796 roku zmarła Katarzyna II, caryca Rosji zwana Wielką. To ona zainicjowała rozbiory Polski w 1772 roku.

Wbrew powszechnemu przekonaniu nie była ona Rosjanką, pochodziła z niemieckiego rodu. Księżniczka Zofia Fryderyka Augusta urodziła się 2 maja 1729 w Szczecinie. Jej ojciec książę Christian August von Anhalt-Zerbst był wtedy dowódcą regimentu pruskiego stacjonującego nad Bałtykiem. Matka, księżniczka Joanna von Holstein-Gottorp pochodziła z dynastii holsztyńskiej.

Posłuchaj
58:31 katarzyna ii wielka___882_10_ii.mp3 Wszystkie miłości carycy Katarzyny - audycja Hanny Marii Gizy z cyklu "Klub ludzi ciekawych wszystkiego" (Dwójka, 28.11.2010 r.)

Potrzebny był dziedzic

Zofia znalazła się w kręgu zainteresowań cesarzowej Rosji Elżbiety Romanowej, która szukała kandydatki na żonę dla swojego siostrzeńca Piotra Ulryka von Holstein-Gottorp z dynastii Oldenburg. Elżbiecie, która właściwie była ostatnim Romanowem na tronie carów moskiewskich, brakowało dziedzica tronu. W Rosji o przekazaniu tronu decydowała wola aktualnego monarchy.

Księżniczka pojechała do Rosji już jako 15-letnia dziewczyna. Na dworze carów rosyjskich musiała się nauczyć języka rosyjskiego, odmiennej niż w krajach zachodniej Europy etykiety oraz zmienić wiarę z luterańskiej na prawosławną.

Burzliwe życie pozamałżeńskie carycy

W 1745 roku zmieniła imię na Katarzyna i poślubiła księcia holsztyńskiego Piotra Ulryka, późniejszego cara rosyjskiego Piotra III. Małżeństwo niestety nie było udane. Piotr nie interesował  się w ogóle żoną, zajmowało go jedynie wojsko. 22-letnia Katarzyna nie miała problemu ze znalezieniem kochanków. Jej liczne relacje z mężczyznami urosły do legendy. Biografowie wspominają, że kandydat do jej łoża musiał spełnić kilka warunków – jego przydatność sprawdzała jedna z dwórek.

O Katarzynie – namiętnej kobiecie oraz Katarzynie – skutecznej, potężnej i kontrowersyjnej władczyni Hanna Maria Giza rozmawiała w "Klubie Ludzi Ciekawych Wszystkiego" z historykiem prof. Piotrem Ugniewskim.

– Oceniając Katarzynę, powinniśmy brać pod uwagę również wątek psychologiczny – mówił prof. Ugniewski. Przyszła caryca doświadczała traum, które najprawdopodobniej zaważyły na jej późniejszym charakterze.

Matka cara Pawła I

Elżbieta traktowała Katarzynę jako matkę kolejnego cara. 19 września 1754, dziewięć lat po ślubie przyszedł na świat pierwszy syn Katarzyny – Paweł. Dziecko zostało jej odebrane od razu po porodzie. W rezultacie chłopca wychowywano bez kontaktu z matką. Podobnie było z jej późniejszą córką Anną, która również została szybko odebrana matce. Dziewczynka zmarła po jakimś czasie.

Zamach stanu

Po śmierci cesarzowej Elżbiety (25 grudnia 1762) tron objął wnuk Piotra I – Piotr Ulryk. Jednak nie zasiadał na nim długo. Po kilku miesiącach panowania Piotra III Katarzyna II przy pomocy faworytów i gwardzistów przeprowadziła przewrót pałacowy, pozbyła się męża i sama przejęła tron. Piotr III zginął zamordowany, a Katarzyna II 9 lipca 1762 objęła władzę w Rosji.

Caryca zmarła 17 listopada 1796 w wyniku wylewu i pęknięcia woreczka żółciowego. Podobno przed śmiercią sporządziła dokument, w którym pozbawiała swojego syna Pawła prawa do tronu, ale on znalazł ten list i go spalił.

Czy Katarzyna szpiegowała na rzecz Anglii? Wszak utrzymywała kontakty z ambasadorem tego kraju - Williamsem, nawet dostawała od niego pieniądze. Czy jej liczni kochankowie (wśród nich Stanisław Poniatowski, sekretarz Williamsa, późniejszy król Polski) robili z jej pomocą kariery polityczne? Co łączyło Katarzynę z wielkimi francuskimi myślicielami, Diderotem i Wolterem (ten ostatni nazwał ją kiedyś "Semiramidą Północy")? Na te i inne pytania znajdziemy odpowiedź w audycji "Wszystkie miłości carycy Katarzyny". Posłuchaj.

mk/im

Czytaj także

Terror bolszewików. Krwawa rozprawa z carską rodziną Romanowów

Ostatnia aktualizacja: 17.07.2023 05:50
- Miało to charakter samosądu. Rzeczą okrutną, straszną było to, w jaki sposób potraktowano nie tylko cara Mikołaja II, ale całą rodzinę Romanowów. Każdy, kto wpadł w ręce bolszewików, był mordowany w sposób bestialski - mówił prof. Paweł Wieczorkiewicz.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Piotr I Wielki – brutalny despota i reformator Rosji

Ostatnia aktualizacja: 08.02.2020 05:40
Przez Rosjan jest uważany za bohatera, który zbudował potęgę Rosji, ale był jednocześnie brutalnym i bezwzględnym władcą, który nie cofał się przed zbrodnią, aby zrealizować swoje cele. Być może dlatego był dla Józefa Stalina ulubionym władcą i wzorem do naśladowania.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Iwan IV Groźny – okrutny car Rosji

Ostatnia aktualizacja: 25.08.2019 05:40
Na swój przydomek zapracował latami bezwzględnych rządów. Na jego polecenie stracono tysiące ludzi. W napadzie szału zamordował nawet własnego syna.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Mikołaj II Romanow. Car, który nie sprostał swoim czasom

Ostatnia aktualizacja: 15.03.2024 05:30
- Rosja w tym bardzo szczególnym okresie, tak dramatycznym, tak brzemiennym w konsekwencje potrzebowała samowładcy o silnej osobowości - wyjaśniał prof. Leszek Jaśkiewicz. - Mikołaj nią nie dysponował.
rozwiń zwiń