„Szponcić” Młodzieżowym Słowem Roku 2025

„Szponcić”/„szpont” decyzją internautów oraz jurorów zwyciężyły w 10. plebiscycie na Młodzieżowe Słowo Roku organizowanym przez Wydawnictwo Naukowe PWN. Używa się ich w celu wyrażenia dezaprobaty albo podziwu.

Młodzieżowe Słowo Roku 2025 - gala ogłoszenia wyników

Wydawnictwo Naukowe PWN

W internetowym głosowaniu najwięcej głosów oddano na „szponcić”/„szpont”. Używa się tych słów albo w celu wyrażenia dezaprobaty - w znaczeniu „robić coś niewłaściwego, złego, szkodliwego, igrać z czymś, wygłupiać się, cwaniaczyć”, albo podziwu - „robić coś ciekawego, szalonego, organizować coś, flirtować”. Występowało niegdyś także w gwarach miejskich i języku przestępczym w znaczeniu „kombinować, intrygować, powodować nieporozumienia”. Rzeczownik „szpont” odnosi się, w zależności od kontekstu, m.in. do zamieszania, wydarzenia, błędu lub triku.

Jak zaznaczono w werdykcie jury, „szponcić” w języku młodzieży oznacza przede wszystkim spontaniczne, energiczne działanie, nie zawsze legalne, to także „nagłe pomysły czy improwizowane akcje”, natomiast „szpont” funkcjonuje jako nazwa samego efektu takiej aktywności: „zdarzenia, epizodu, który nadaje koloryt codziennym interakcjom, ale też jakiegoś nieprawdopodobnego zbiegu okoliczności”.

Nagrodę Jury otrzymały te same słowa, które wybrali internauci, ponieważ, jak zaznaczono w werdykcie, „znakomicie oddają one żywiołowość i spontaniczność młodzieżowej komunikacji”. Jurorzy przypomnieli, że wyrazy te, „mające już ślad w polszczyźnie, zostały twórczo przekształcone i uzyskały semantyczną świeżość w nowych kontekstach”. Nagroda dla „szponcić”/„szpont” podkreśla „zarówno kreatywność młodzieży w ożywianiu dawnych zasobów języka, jak i wagę spontanicznej ekspresji w kształtowaniu współczesnych kodów komunikacyjnych”.

Na podium znalazły się także „6 7” oraz „OKPA”. „6 7” (zapisywane także jako: 67, 6-7, six seven, sześć siedem) to idiom liczbowy o nieustalonym, kontekstowym znaczeniu wywodzący się z utworu Skrilla „Doot Doot”, który zyskał popularność dzięki klipom sportowym, zwłaszcza z udziałem koszykarza LaMelo Balla (wzrost 6’7”), oraz wiralowym nagraniom chłopca krzyczącego „six seven!” i poruszającego rytmicznie rękami w górę i dół (mem „6 7 Kid”). W zależności od kontekstu „6 7” może być żartem, sygnałem radości, wyrazem ekscytacji lub tylko podtrzymywać komunikacyjny kontakt. „To przykład idiomu, żartu sytuacyjnego i gry środowiskowej, w której liczby i ich warianty graficzne oraz gesty stają się hasłem grupowym i elementem wspólnotowej identyfikacji” - czytamy w werdykcie.

Wyrażenie „OKPA” oznacza trwałe połączenie międzynarodowego wyrazu aprobaty „OK” oraz polskiego pożegnania „pa”, wymawiane jako „okpa”/„okejpa”/„okipa” lub z dodatkiem łącznika „to”: „okejtopa”/„okitopa”. Wyrażenie to jest zapisywane często bez spacji. Jury poinformowało w werdykcie, że jest to przykład ekspresywnej, młodzieżowej etykiety. Mówimy tak na „zakończenie konwersacji, która nie zawsze przebiega po myśli odbiorcy. Jest to sygnał domknięcia dialogu, nacechowanego dystansem, ironią lub lekkim lekceważeniem. W praktyce pełni funkcję komunikacyjnego »cięciaź, które wyraża emocje nadawcy – znużenie, zniecierpliwienie albo chęć wycofania się – i jednocześnie nadaje rozmowie charakter spontaniczny i nieformalny” - podkreślono.

W finale plebiscytu były również słowa: „klasa”, wyraz aprobaty i pozytywnej oceny; „tuff” oznaczające coś trudnego; „bro”, które oznacza „kolegę, ziomka, bliskiego znajomego, prawie jak brata”; „GOAT” oznaczające kogoś najlepszego w jakiejś dziedzinie; „twin” odnoszące się do osoby, z którą czuje się silną więź i która podziela nasze upodobania, idealnie dopasowanego partnera, najlepszego przyjaciela/przyjaciółkę; przymiotnik „freaky” używany przez młodych ludzi do opisu czegoś dziwnego, ekscentrycznego; „brainrot”, określenie specyficznych treści tworzonych przez użytkowników TikToka; „fr” pochodzące z angielskiego „for real”, co oznacza „naprawdę”; „lowkey” - oznaczające „trochę, subtelnie, po cichu, do pewnego stopnia, stonowany”, używa się go do wyrażania powściągliwych opinii; „skibidi” – słowo pozbawione znaczenia, wyrażające jedynie emocje mówiącego; „slay”, które oznacza „świetnie, znakomicie, doskonale”, a także „szacun”.

Wyrazy i wyrażenia zostały wyłonione spośród najczęściej zgłaszanych przez internautów propozycji, które spełniały wszystkie kryteria regulaminowe.

W skład jury plebiscytu wchodzą językoznawcy specjalizujący się w młodzieżowej polszczyźnie: prof. dr hab. Anna Wileczek (przewodnicząca, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach), prof. dr hab. Marek Łaziński (Uniwersytet Warszawski), prof. dr hab. Ewa Kołodziejek (Uniwersytet Szczeciński) oraz Bartek Chaciński, zastępca redaktora naczelnego „Polityki”. Jurorów wspiera doradczy zespół młodzieżowy z Obserwatorium Języka i Kultury Młodzieży oraz przedstawiciele PWN.

Tegorocznego zwycięzcę ogłoszono w poniedziałek podczas finałowej gali w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie.

Organizatorem plebiscytu jest Wydawnictwo Naukowe PWN. Jego celem jest wyłonienie najbardziej popularnych wśród młodych ludzi słów, określeń lub wyrażeń. Jak jednak wyjaśniają organizatorzy, Młodzieżowe Słowo Roku nie musi być nowe, slangowe ani najczęściej używane w danym roku. W ubiegłym roku zwyciężyło słowo „sigma”, a Nagrodę Jury otrzymało „czemó”. O wszystkich nowych słowach i trendach można przeczytać na stronach Obserwatorium Języka i Kultury Młodzieży.

IAR/PAP/pż