Redakcja Polska

Na Litwie rozpoczęły się obchody 150. rocznicy urodzin Cziurlionisa

22.09.2025 17:50
Ponad 200 wydarzeń kulturalnych na Litwie i za granicą zawiera rozpoczęty program obchodów 150. rocznicy urodzin Mikalojusa Konstantinasa Cziurlionisa – wybitnego litewskiego kompozytora, malarza i grafika, który wychował się w polskiej kulturze i języku, a zmarł nieopodal Warszawy.
Wilno
WilnoMNStudio/Shutterstock

Powszechne świętowanie, obejmujące koncerty, wystawy, wycieczki, spektakle, spotkania edukacyjne i debaty, rozpoczęło się w piątek, a zakończy w poniedziałek 22 września, w dniu urodzin artysty.

Cziurlionis „pozostawił najwyraźniejszy ślad w kulturze Litwy, jest wyjątkowym twórcą w historii sztuki europejskiej” – podkreślił Rokas Zubovas, litewski pianista i prawnuk Cziurlionisa, na poświęconym mu portalu ciurlioniokelias.lt.

Cziurlionis urodził się 22 września 1875 roku w Starych Oranach na południu Litwy. Młodość spędził w Druskiennikach i Płungianach, gdzie grał w orkiestrze księcia Ogińskiego. Studiował w Warszawie i obracał się w polskim środowisku artystycznym. Przez większość życia nie znał litewskiego. Za Litwina uznał się dopiero około 30. roku życia pod wpływem rodzącego się litewskiego ruchu narodowego oraz narzeczonej, a potem żony, Sofii Kymantaite, działaczki tego ruchu w Polsce.

W swoim krótkim życiu - zmarł w wieku zaledwie 36 lat w podwarszawskim sanatorium Pustelnik, a spoczął na wileńskiej Rossie - skomponował około 400 utworów muzycznych i namalował około 300 obrazów.

Obrazy Cziurlonisa są zaliczane do symbolizmu, surrealizmu, abstrakcjonizmu. Artysta jest też określany mianem „malarza narodowego”, który malował muzykę. „Nie ma granic pomiędzy sztukami. Muzyka łączy poezję i malarstwo, ma swoją architektonikę. Malarstwo może posiadać także takąż architektonikę jak muzyka i w farbach wyrażać dźwięki” - podkreślał. Był malarzem-kompozytorem, który w malarstwie i grafice próbował wyrażać swoje muzyczne doświadczenia.

Do najważniejszych dzieł artysty należą poematy symfoniczne inspirowane pięknem litewskiej przyrody, „W lesie” i „Morze”. „Chciałbym stworzyć symfonię szumu fal, tajemniczej mowy stuletniego lasu, blasku gwiazd, naszych pieśni i mojej ogromnej tęsknoty” - pisał. Do jego najważniejszych osiągnięć malarskich należą m.in. cykle „Stworzenie świata”, „Zodiak” i dyptyk „Preludium i fuga”.

Z okazji 150. rocznicy urodzin artysty władze Litwy ogłosiły rok 2025 Rokiem Cziurlionisa.

Była premier Ingrida Szimonyte prezentując przed rokiem program obchodów rocznicowych podkreśliła, że „ze względu na okoliczności historyczne przez długi czas (artysta) nie był obecny na mapie europejskiego życia artystycznego”. „Dlatego przyszły rok i kolejne lata są nie tylko okazją, ale też obowiązkiem, aby zademonstrować jego wybitne uzdolnienia, wyjątkowość jego twórczości oraz jej znaczenie dla Litwy i świata” – dodała.

W ramach popularyzacji Cziurlionisa – najwybitniejszej postaci kultury litewskiej przełomu XIX i XX wieku - od 1 stycznia br. wileńskie lotnisko przez pięć lat symbolicznie nosi jego imię. Są tam prezentowane obrazy artysty i gra jego muzyka.

Wydarzenia kulturalne z okazji 150. rocznicy urodzin artysty są organizowane również za granicą, w tym w Polsce. „Wspólne świętowanie Roku Cziurlionisa to wyraz żywego dialogu kulturowego Polski i Litwy” – podkreśliło warszawskie Narodowe Centrum Kultury na swej stronie internetowej, zapraszając na koncert muzyki litewskiego artysty.

O Cziurlionisie rozmawiali też prezydenci Litwy i Polski, Gitanas Nauseda i Karol Nawrocki, podczas niedawnego spotkania w Wilnie. Rozmowa dotyczyła możliwości upamiętnienia litewskiego artysty w Pustelniku, należącym dzisiaj do miasta Marki pod Warszawą.

PAP/ho


Zobacz więcej na temat: Litwa muzyka klasyczna Wilno

Czesław Okińczyc o Polskim Radiu, Polakach na Litwie i miłości do golfa

08.09.2025 17:57
W studiu Polskiego Radia dla Zagranicy gościł Czesław Okińczyc, sygnatariusz Aktu Odrodzenia Niepodległości Litwy, prezes Radia znad Wilii, prawnik i działacz społeczny. Rozmawialiśmy między innymi o Polskim Radiu, Polakach na Litwie i tunieju golfowym, którego jest pomysłodawcą i organizatorem. 

Czesław Okińczyc uhonorowany "Gwiazdą Dyplomacji Litwy”

13.09.2025 13:30
Litewski MSZ wyróżnił Odznaką Honorową "Gwiazda Dyplomacji" wileńskiego Polaka Czesława Okińczyca. To prawnik, sygnatariusz Aktu Przywrócenia Państwa Litewskiego z 11 marca 1990 roku oraz twórca i właściciel jedynej rozgłośni na Litwie nadającej w języku polskim - "Radia znad Wilii". Rozgłośnia współpracuje z Polskim Radiem. 

Film dokumentalny "Porozmawiajmy" czyli zaproszenie do wyjątkowego zakątka Litwy

19.09.2025 15:11
"Padudenam", czyli "Porozmawiajmy" – to tytuł nowego filmu dokumentalnego autorstwa Antoniego Radczenki, dziennikarza i publicysty z Wilna. Pomysłodawca projektu w swoim filmie przenosi widzów do tzw. wyrostka dziewieniskiego, wyjątkowego zakątka Litwy, niemal całkowicie otoczonego granicą z Białorusią.