Lista Polskiego Dziedzictwa Filmowego to inicjatywa unikatowa, pierwsza w Polsce – i jedna z nielicznych na świecie, jak stanowiący dla niej punkt odniesienia amerykański Narodowy Rejestr Filmowy Biblioteki Kongresu. Powstała w przekonaniu, że kino nie sprowadza się do roli widowiska, towaru ani nawet kanonizowanych arcydzieł. Jest przestrzenią pamięci zbiorowej, świadectwem historii i częścią wspólnego dziedzictwa kulturowego.
Celem listy jest wyróżnienie filmów, które w szczególny sposób współtworzyły polską kulturę, wyobraźnię i pamięć. Stanowi ona również refleksję nad historią technologii filmowej, dlatego znajdują się na niej obrazy pionierskie i unikatowe pod względem technologicznym, od zachowanych rejestracji aparatem Kazimierza Prószyńskiego, przez eksperymenty – po obrazy dokumentujące ewolucję warsztatu filmowego. Dobór tytułów obejmuje zarówno filmy kanoniczne, jak i marginalne, klasykę fabularną, dokumenty, animacje, dzieła eksperymentalne, studenckie, amatorskie czy propagandowe – o których gromadzenie, zabezpieczanie i przywracanie FINA dba od siedemdziesięciu lat.
W 2025 roku, jubileuszowym dla świętującej swoje 70-lecie Filmoteki, na listę zostało wpisanych 70 filmów z lat 1908-2005, od otwierającej ją, nieznanego autorstwa „Pruskiej kultury” z 1908 r., opartego na autentycznych wydarzeniach najstarszego zachowanego filmu wyprodukowanego na ziemiach polskich – po inicjujące autorskie kino Wojciecha Smarzowskiego „Wesele” z 2004 r. Pomiędzy nimi znalazły się prawdziwe skarby dawnego kina. Pełna lista wraz z opisami filmów jest dostępna na stronie: www.fina.gov.pl/lpdf.
Od 2026 roku proces selekcji stanie się cykliczny: każdego roku dodawanych zostanie dziesięć nowych tytułów, a część wyborów dokonywana będzie w drodze plebiscytu – tłumaczy współtwórczyni Listy Polskiego Dziedzictwa Filmowego Paulina Kwiatkowska. Rozmawia z nią Ewa Plisiecka.