Uroczystości rozpoczęły się od polowej mszy świętej, podczas której homilię wygłosił biskup polowy Wojska Polskiego Wiesław Lechowicz. Porównał on żołnierzy generała Andersa do apostołów, wskazując na wspólne cechy: nadzieję, wiarę oraz miłość. – Apostołowie mieli nadzieję, że ich trud nie pójdzie na marne. Podobnie żołnierze Andersa, walcząc o Ojczyznę, byli pewni słuszności swej sprawy – powiedział biskup.
01:00 13643216_1.mp3 81 lat temu żołnierze 2 Korpusu Polskiego dowodzonego przez generała Władysława Andersa zajęli ruiny klasztoru na Monte Cassino i tym samym otworzyli Aliantom drogę na Rzym. Materiał Przemysława Lisa (IAR)
Po nabożeństwie odbyła się główna ceremonia, której towarzyszyła kompania reprezentacyjna Wojska Polskiego. W wydarzeniu udział wzięli przedstawiciele najwyższych władz państwowych i wojskowych, m.in. szef UdSKiOR Lech Parell, wiceszef MON Stanisław Wziątek, wiceszef MRPiPS Sebastian Gajewski, a także chargé d'affaires Ambasady RP we Włoszech Ryszard Schnepf oraz burmistrz Cassino Enzo Salera. Hołd poległym oddali również weterani bitwy: mjr Władysław Dąbrowski, ppor. Józef Skrzynecki oraz Stanisław Guścin vel Guscin.
Męstwo i poświęcenie
Minister Lech Parell podkreślił znaczenie bitwy jako symbolu męstwa i poświęcenia polskich żołnierzy, zaznaczając, że pamięć o ich dokonaniach powinna być pielęgnowana przez kolejne pokolenia. – Monte Cassino to pomnik trwalszy niż spiż. To nie monumentalna nekropolia, lecz pamięć decyduje o ich nieśmiertelnej chwale – zaznaczył.
00:26 13642614_2.mp3 Bitwa o Monte Cassino była chrztem bojowym 2. Korpusu Polskiego, złożonego między innymi z byłych więźniów łagrów i syberyjskich zesłańców, którzy dotarli do Włoch przez Bliski Wschód oraz Afrykę. Jak wspomina stuletni dziś uczestnik bitwy, major Władysław Dąbrowski, już sam moment lądowania we Włoszech był wyjątkowo ważny i symboliczny (IAR)
Podczas obchodów wielokrotnie przypominano także współczesne wyzwania związane z agresją Rosji na Ukrainę, wskazując na potrzebę jedności Europy w obliczu imperialnych ambicji Moskwy. – Musimy pozostać zjednoczeni w najważniejszych sprawach, bo tylko wtedy zapewnimy trwały pokój – zaapelował szef UdSKiOR.
Legendarny czyn
Minister spraw zagranicznych Radosław Sikorski w odczytanym liście podkreślił, że poświęcenie żołnierzy spod Monte Cassino przyczyniło się do zwycięstwa aliantów i stworzyło podstawy dzisiejszej wolności oraz jedności Europy. "Wasz czyn przeszedł do historii oręża polskiego obok Grunwaldu, Odsieczy Wiedeńskiej i Cudu nad Wisłą" – zaznaczył minister Sikorski.
Emocjonalne przemówienie wygłosił również mjr Władysław Dąbrowski, jeden z ostatnich żyjących uczestników bitwy, który co roku odwiedza Monte Cassino, aby uczcić pamięć swoich poległych towarzyszy. – Zostało nas niewielu. Przyjeżdżam, by pamiętać o tych, którzy tu polegli i o generale Andersie – powiedział weteran.
Podczas uroczystości odczytano apel poległych, wybrzmiał także wzruszający utwór "Czerwone maki na Monte Cassino", symbol heroicznej walki Polaków o wolność.
Bitwa o Monte Cassino, zakończona 18 maja 1944 roku, stała się symbolem determinacji, męstwa i ofiary polskich żołnierzy. W walkach tych życie straciło 923 Polaków, blisko 3 tysiące zostało rannych, a 345 uznano za zaginionych.
Polski Cmentarz Wojenny na Monte Cassino jest miejscem spoczynku ponad tysiąca żołnierzy, w tym generała Władysława Andersa. Wygrawerowany na murach nekropolii napis przypomina każdemu odwiedzającemu: "Przechodniu powiedz Polsce, żeśmy polegli wierni w jej służbie".
IAR/PAP/dad