50 lat temu zmarł Adolf Dymsza, jeden z najwybitniejszych komików polskiego kina

Warszawska publiczność mówiła o nim "Dodek". Adolf Dymsza był obdarzony wyjątkowym talentem komicznym. Był artystą kabaretowym i rewiowym, gwiazdą polskiego kina przedwojennego. Wykonywał skecze, piosenki i monologi pisane specjalnie dla niego przez Juliana Tuwima. Na scenie występował m.in. wraz Hanką Ordonówną czy Mirą Zimińską.

Adolf Dymsza popularność zdobył dzięki występom kabaretowym, Te zapewniły mu pierwsze poważne role filmowe.

Foto: Narodowe Archiwum Cyfrowe

Po wojnie Adolf Dymsza zagrał niezapomniane role w filmach: "Skarb", "Irena do domu!", "Nikodem Dyzma". Publiczność i krytycy mówili o nim "polski Charlie Chaplin". W 1969 roku na antenie Programu Trzeciego Polskiego Radia w rozmowie z Lidią Nowicką artysta wspominał początki swojej kariery w 1917 roku.

Posłuchaj

00:34 Dymsza początki kariery.mp3 Adolf Dymsza o początkach swojej kariery (Archiwum Polskiego Radia/ IAR)

 

W tej samej rozmowie Adolf Dymsza mówił też o relacjach z publicznością:

Posłuchaj

00:21 o relacjach z publicznością.mp3 Adolf Dymsza o relacjach z publicznością (Archiwum Polskiego Radia/ IAR)

 

"Dodek" czyli zaradny warszawiak, optymista 

Adolf Dymsza poprzez swoje kreacje aktorskie stworzył typ dzielnego, zaradnego warszawiaka optymisty. Jak opowiadał na antenie Polskiego Radia w 1969 roku, w życiu zrobił tysiące dowcipów. Wspominał sytuację, gdy jego samochodem chciał przejechać się aktor Ludwik Lawiński:

Posłuchaj

00:34 Ludwik Lawiński.mp3 Adolf Dymsza i przejażdżka samochodowa z Ludwikiem Lawińskim (Archiwum Polskiego Radia/ IAR)

 

Na antenie Polskiego Radia aktor opowiadał też, skąd się wziął jego pseudonim artystyczny "Dymsza". Po odrzuceniu propozycji, które otrzymał w teatrze - "Scipio del Scampio" i "Cyprian Norwid" - sam znalazł odpowiednie nazwisko.

Posłuchaj

00:26 pseudonim.mp3 Adolf Dymsza o pseudonimie artystycznym (Archiwum Polskiego Radia/ IAR)

 

Czytaj także:

• Eugeniusz Bodo. Amant, śpiewak, więzień NKWD
• Aleksander Żabczyński. Największy amant polskiego przedwojennego kina
• Józef Węgrzyn. Przedwojenna gwiazda polskiego teatru

"Skarb", "Irena do domu!", "Nikodem Dyzma" i inne... 

Adolf Dymsza zagrał w kilkudziesięciu obrazach, między innymi - "Każdemu wolno kochać" Mieczysława Krawicza, "Antek policmajster" Michała Waszyńskiego i "Skarb" Leonarda Buczkowskiego z 1948 roku. W filmach wykonywał piosenki i tańczył - między innymi z obrazu "Dodek na froncie" pochodzi fox-polka "A u mnie siup, a u mnie cyk" z muzyką Henryka Warsa i słowami Emanuela Szlechtera.

Posłuchaj

00:26 dymsza piosenka.mp3 Role Adolfa Dymszy (Archiwum Polskiego Radia/ IAR)

 

W 1956 roku Adolf Dymsza zadebiutował w stołecznym Teatrze Syrena jako reżyser. W czasie prób do przedstawienia "Rym cym cym" według Juliana Tuwima, Polskie Radio zapytało wtedy artystę, jak czuje się w nowej roli. 

Posłuchaj

00:18 %22Rym cym cym%22.mp3 Adolf Dymsza o spektaklu "Rym cym cym" według Juliana Tuwima (Archiwum Polskiego Radia/ IAR)

 

Teatr Syrena i wyprawa za ocean

W latach 1918-1920 Adolf Dymsza występował w teatrach Warszawy, Grodna i Mińska. Po wojnie należał do zespołu Teatru Syrena w Łodzi. Występował też dorywczo w teatrach Gong i Osa. W 1951 powrócił do Warszawy i aż do emerytury grał na deskach Syreny.

Kreował między innymi role Pedra Apriori w "Jego ekscelencji" Zdzisława Gozdawy i Wacława Stępnia i Mariusza w "Pani prezesowej" Maurice'a Hennequina i Pierre'a Vebera. W 1959 roku wziął udział w występach gościnnych Teatru Syrena w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie. 

Adolf Dymsza zmarł w 1975 roku, w wieku 75 lat. Został pochowany na warszawskich Powązkach Wojskowych. W 2020 jego imieniem nazwano ulicę w Śródmieściu, w pobliżu Teatru Syrena.

***

Adolf Dymsza:

• Urodził się jako Adolf Bagiński 7 kwietnia 1900 roku  w Warszawie. Wychował się na Starym Mieście, które wówczas było ubogą dzielnicą.
• Popularność zdobył dzięki występom kabaretowym, Te zapewniły mu pierwsze poważne role filmowe.
• Prawdziwą gwiazdą został wraz z pojawieniem się filmu dźwiękowego, który pozwolił objawić mu w całości komediowy talent.
• Do najsłynniejszych filmów aktora należą "Antek policmajster", "Dodek na froncie", "ABC miłości", "Dwanaście krzeseł", "Sportowiec mimo woli".
• Dymsza był nazywany "królem polskich komedii". To określenie odnosi się nie tylko do błyskotliwego okresu jego twórczości przedwojennej, ale także do jego kariery po II wojnie światowej.
• Aktor i reżyser zmarł 20 sierpnia 1975 roku w podwarszawskiej Górze Kalwarii. 

***

IAR/ArchiwumPolskiegoRadia/PRHistoria/zuzannachowaniec