Siedmiu autorów, siedem książek, tyle samo różnych spojrzeń na współczesność i historię. Od biografii jednej z największych postaci polskiego teatru, przez wskrzeszenie pilotów i inżynierów XX wieku, po intymne eseje o macierzyństwie, kolekcjonowaniu przedmiotów czy opowieści o miejskich przestrzeniach. W finale Nagrody Literackiej NIKE 2025 spotykają się doświadczenie, wyobraźnia i poetycka wrażliwość: Dorota Masłowska i Tomasz Różycki, Beata Guczalska i Ignacy Karpowicz, Eliza Kącka, Kora Tea Kowalska oraz Paweł Sołtys. Podczas gali 5 października w Bibliotece Uniwersyteckiej w Warszawie dowiemy się, kto zdobędzie prestiżową statuetkę i 100 tys. zł, a jury pod przewodnictwem Justyny Jaworskiej ogłosi zwycięzcę, którego książka wyróżnia się na tle bogatej literackiej sceny ostatnich miesięcy.
Czytaj też:
Nagroda Literacka NIKE 2025 – lista nominowanych
1. Beata Guczalska za powieść "Konrad Swinarski. Biografia ukryta" (Wydawnictwo Literackie)
W swojej biografii Konrada Swinarskiego prof. Beata Guczalska odkrywa nieznane wcześniej aspekty życia i twórczości wybitnego reżysera teatralnego. Autorka prowadzi czytelnika przez teatralne sceny, kulisy prób i spektakli, a jednocześnie zagląda w jego życie prywatne i rodzinne, ujawniając skomplikowane relacje, wybory i dylematy moralne. Książka pokazuje Swinarskiego jako postać pełną sprzeczności, fascynującą, nieoczywistą i wyraźnie wybijającą się na tle swoich czasów.
2. Ignacy Karpowicz za powieść "Ludzie z nieba" (Wydawnictwo Literackie)
Ignacy Karpowicz po raz piąty znalazł się w finale Nagrody NIKE, choć dotychczas główną nagrodę zdobyć mu się nie udało – w przeszłości otrzymał jedynie Nagrodę Czytelników za "Ości". W najnowszej powieści "Ludzie z nieba" autor przywraca do życia postacie pilotów Franciszka Żwirki i inżyniera Stanisława Wigury, ale czyni to w sposób swobodny i twórczy. To nie jest klasyczna biografia – obok historycznych bohaterów pojawia się mnóstwo innych postaci, splatających się w zaskakujące i często nieoczywiste relacje.
3. Eliza Kącka za esej "Wczoraj byłaś zła na zielono" (Karakter)
Eliza Kącka, literaturoznawczyni i felietonistka, w bardzo osobistym eseju Wczoraj byłaś zła na zielono opisuje swoją relację z córką, która nie potrafi funkcjonować w ramach wyznaczonych przez świat. To nie poradnik o wychowaniu dziecka neuroatypowego, lecz literacka próba uchwycenia doświadczenia wymykającego się modelowym książkom o macierzyństwie. Intymnym przemyśleniom – m.in. o granicach wolności i sposobie postrzegania rzeczywistości – towarzyszy charakterystyczny język autorki.
Esej przyniósł jej także prestiżowe wyróżnienie: Eliza Kącka została laureatką Nike Czytelników 2025, zwyciężając w plebiscycie czytelniczym.
4. Kora Tea Kowalska za esej "Patrz pod nogi. O zbieraniu rzeczy" (Karakter)
W swojej eseistycznej książce "Patrz pod nogi. O zbieraniu rzeczy" Kora Tea Kowalska zagląda w świat starych przedmiotów, zastanawiając się, co kryje się za ich wartością i dlaczego kolekcjonujemy właśnie określone grupy rzeczy. Autorka podejmuje też trudne tematy związane z historią przedmiotów, zwłaszcza tych pochodzących z terenów, które wielokrotnie zmieniały właścicieli, pokazując, jak przeszłość przenika się ze współczesnością.
5. Paweł Sołtys za esej "Sierpień" (Czarne)
Paweł Sołtys po raz drugi trafia do finału Nagrody Literackiej NIKE, wcześniej nominowany był za Mikrotyki. W eseju "Sierpień" mistrzowsko łączy krótką formę z literacką obserwacją miasta, pokazując Warszawę zarówno współczesną, jak i tę z własnego dzieciństwa. Jego teksty odkrywają zapomniane miejsca, przetwarzają codzienność przez wyobraźnię i balansują między tym, co realne, a tym, co wymyślone.
6. Dorota Masłowska za opowiadania "Magiczna rana" (Karakter)
Dorota Masłowska ma już na koncie główną nagrodę za książkę "Paw królowej" oraz Nagrodę Czytelników za "Wojnę polsko-ruską pod flagą biało-czerwoną". W najnowszym zbiorze opowiadań "Magiczna rana" autorka splata kilka historii, tworząc portret współczesnej rzeczywistości. Całość utrzymana jest w charakterystycznym dla Masłowskiej stylu, który przyciągnął rzesze wiernych czytelników.
7. Tomasz Różycki za zbiór poezji "Hulanki & Swawole" (a5)
Tomasz Różycki, wybitny prozaik, eseista i poeta, po raz czwarty znalazł się w finale Nagrody NIKE. Jego zbiór "Hulanki & Swawole" to poetycka opowieść o końcach świata – zarówno tych osobistych, jak i zbiorowych. Różycki porusza w niej tematy wojny toczącej się tuż za granicą oraz codziennego życia, łącząc refleksję nad dramatem współczesności z subtelną wrażliwością poetyckiego języka.
W 2025 roku jury Nagrody Literackiej NIKE tworzą: Anna Arno, Witold Bereś, Bogdan Białek, Andrzej Brzeziecki, przewodnicząca Justyna Jaworska, Zbigniew Mentzel, Radosław Romaniuk, Katarzyna Sawicka-Mierzyńska oraz Krzysztof Siwczyk.
Laureaci NIKE 2024
Warto też przypomnieć ubiegłorocznych laureatów: w 2024 roku główną nagrodę NIKE otrzymała Urszula Kozioł za tomik Raptularz (PIW). Kapituła wyróżniła 93-letnią poetkę za tom wierszy poruszających temat odchodzenia, straty ukochanej osoby i starości. - Dzielimy się tym, co stwarza dobro. Tym, co daje nam ciszę, że nagle się przyłapiemy, kiedy to czytamy, że to jest nam potrzebne. Że nie musimy cały czas gadać, że trzeba się czasem zamyślić i pozwolić, by to "ciche" zamieszkało w nas - mówiła podczas odbierania nagrody.
Nagrodę czytelników zdobył wówczas Michał Witkowski za książkę "Wiara. Autobiografia" (ZNAK).
Czytaj też:
***
Anna Myśliwiec
