Skąd wziął się "hrabia" przy nazwisku Aleksandra Fredry?

- W dawnych czasach tytuły hrabiowskie były wyznacznikiem pewnego poziomu społecznego danej rodziny czy osoby, która go otrzymywała i wiązały się w różnych państwach z różnymi przywilejami i obowiązkami. Pod koniec XVIII wieku, gdy Rzeczypospolita jako państwo upadała, urzędy senatorskie pozwoliły rodzinie Fredrów na uzyskanie tytułu hrabiowskiego - mówił w Dwójce prof. Sławomir Górzyński, historyk i heraldyk.

Aleksander Fredro

Foto: shutterstock/irena iris szewczyk

Pisarz z tytułem

Aleksander hrabia Fredro, jak większość ludzi, dom rodzinny wspomina jako miejsce najszczęśliwsze i nieomal święte. Jest jednym z dwóch, obok Zygmunta Krasińskiego, hrabiów wśród najwybitniejszych twórców pokolenia romantyzmu.

Być może w związku z tematyką jego komedii, rozgrywających się przede wszystkim w środowisku ziemiańskim, czy wizerunku pisarza w kontuszu, z fajką i przy kominku, przy jego nazwisku jakby chętniej ten tytuł akcentujemy.

Fredro herbu Bończa

- W przypadku rodzin tzw. historycznych, w każdym pokoleniu mają one znaczących przedstawicieli. Są też takie rodziny, które na przestrzeni kilkusetletniej wiedzy o danej rodzinie wydały tylko kilku czy wręcz tylko jednego znanego członka. Natomiast niewątpliwe jest to, że w przypadku rodziny Fredrów herbu Bończa jest to historia, która zaczyna się gdzieś w średniowieczu i przedstawiciele tej rodziny cały czas są na poziomie średniozamożnej warstwy senatorskiej - tłumaczył prof. Sławomir Górzyński.

Jak dodał, od końca średniowiecza Fredrowie wchodzą do senatu koronnego, a potem Rzeczypospolitej, czyli senatu Korony Polskiej i Wielkiego Księstwa Litewskiego. - Od początku, gdy widzimy ich na arenie dziejowej, mieszkają na ziemiach ruskich, czyli tym, co dzisiaj nazywamy Ukrainą, ale wtedy obszar ten należał do Korony Polskiej - uzupełnił ekspert.

Posłuchaj

29:14 2023_02_27 21_30_18_PR2_Rozmowy_po_zmroku.mp3 Aleksander hrabia Fredro - komediopisarz spod znaku jednorożca (Rozmowy po zmroku/Dwójka) 

Aleksander Fredro urodził się w 1793 roku w Surochowie niedaleko Jarosławia w bogatej rodzinie szlacheckiej. Zmarł we Lwowie 15 lipca 1876 roku. Był autorem komedii obyczajowych z życia szlachty, głównie prowincjonalnej. Pisywał również wiersze, poematy, aforyzmy. Debiutował w 1817 roku, jednak nie wpisał się w nurt romantyzmu.

W swych komediach Fredro wykazał się mistrzostwem w charakterystyce bohaterów, kształtowaniu akcji i giętkości języka. Do utworów wprowadzał akcenty humorystyczne i elementy komiki ludowego teatru, ówcześnie właściwe tylko farsie. Utwory Fredry weszły na stałe do kanonu polskiej literatury i teatru. Najbardziej znane komedie to m.in. "Mąż i żona", "Pan Jowialski", "Śluby panieńskie", "Zemsta". Jego bajki, jak np. "Małpa w kąpieli", "Zupa na gwoździu" czy "Paweł i Gaweł", to ponadczasowe arcydzieła literatury dziecięcej.

Rok 2023 został ustanowiony przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej Rokiem Aleksandra Fredry. W czerwcu przypada 230. rocznica urodzin tego polskiego komediopisarza.

***

Tytuł audycji: Rozmowy po zmroku

Rozmawiała: Katarzyna Hagmajer-Kwiatek

Gość: prof. Sławomir Górzyński (historyk, heraldyk, wydawca)

Data emisji: 27.02.2023

Godzina emisji: 21.30

mg/pg