Piąta dziesiątka opusów. Rewolucja Beethovena

Spis opusowanej twórczości Ludwika van Beethovena pod względem chronologii jest pełen niespodzianek, bo sąsiadują w nim dzieła, które mogły powstawać w dość odległym dystansie czasowym. Jednym z najbardziej jaskrawych tego przykładów mogą być dwa opusy utworów z początku piątej dziesiątki tego spisu.

Fragment afiszu, Gdańsk 1947 rok

Foto: Polona.pl/Domena publiczna

Posłuchaj

58:15 2020_11_09 22_00_01_PR2_Beethoven_2020.mp3 Cykl Ośmiu pieśni op. 52 (Beethoven/Dwójka)

 

Cykl Ośmiu pieśni op. 52 – antologia, opublikowana w Wiedniu w 1805 roku, zawiera utwory, które pisane były co najmniej dekadę wcześniej, a niektóre mogły powstać nawet pod koniec pobytu Beethovena w Bonn.

Beethoven podjął decyzję o ich uporządkowaniu i opublikowaniu, ponieważ bieżąca produkcja kompozytorska nieco spadła. Wydawał mniej niż zwykle, pochłaniała go bowiem praca nad operą Fidelio, a w życiu osobistym trawiły niepokoje nieszczęśliwej miłości do Josephiny von Brunsvik. Niestety, nie był odpowiednią partią dla arystokratki.

Sonata A-dur. Jak Beethoven "okradł" Bridgetowera

Ten zbiór pieśni nie spotkał się z pochlebnym przyjęciem. Recenzja w Allgemeine musikalische Zeitung podsumowała antologię słowami: "pospolite, biedne, słabe, po części śmieszne". Cóż, pewnie przyzwyczajony do ambitnego Beethovena krytyk – musiał poczuć się mocno rozczarowany. Żadna z tych pieśni nie jest nowatorska ani odkrywcza, ale stanowią przykład na to, jak Beethoven opanował gatunek niemieckiej pieśni w jej kształtach z końca XVIII wieku.

Zobacz: Najpłodniejszy rok Beethovena >>>>>

Za to dzieło następne w spisie – opus 53 – należy do największych arcydzieł i niekwestionowanie postępowych utworów, które Beethoven skomponował. Sonata C-dur, zwana – od adresata dedykacji – "Sonatą Waldsteinowską" – jest jak "Eroica" wśród symfonii. Bezapelacyjnie otwiera nowy rozdział, inauguruje "środkowy okres twórczości". Według Toveya – Beethoven przekracza w niej Rubikon nowatorstwa. Sonata skomponowana została w latach 1803-04 i opublikowana w roku 1805. Jest niezwykła brzmieniowo, bezkompromisowo stawia na nawet rozwiązania kompozytorskie i anonsuje nową koncepcję formy sonatowej. Szczegółowe rozwiązania, które decydują o nowym wyrazie i nowych kształtach muzyki dają tutaj znać o sobie w sposób spektakularny nawet, jeśli będzie je później Beethoven cyzelował na polu innych kompozycji. Sonata Waldsteinowska jest jednak jak sztandar tych rewolucyjnych zmian w muzyce Ludwika van Beethovena.

***

Tytuł audycji: "Beethoven 2020" 

Prowadził: Marcin Majchrowski

Data emisji: 9.11.2020

Godzina emisji: 22.00