- Język zmienia się z pokolenia na pokolenie. Nawet te gwary, których już teraz nie ma, wcześniej wyglądały zupełnie inaczej. Każde pokolenie mówiło w nieco inny sposób - mówi w Czwórce Michał Świetliński, twórca profilu "Świetlan Maps" o polskich regionalizmach. - Powinniśmy kultywować to, co zostało - dodaje.
Posłuchaj audycji "Poranek Czwórki" o językowych regionalizmach
Regionalizmy w internecie
- Internet bardzo dużo robi, szczególnie teraz, gdy mamy TikToka, YouTube'a i wszystko inne. Twórcy używają potocznej mowy, tam mnie ma pięknego języka literackiego. Każdy mówi tak, jak się nauczył w domu. Widzowie tych osób wyłapują te słowa, których używają - tłumaczy gość Czwórki. - Twórcy używają tych regionalizmów nawet nieświadomi tego, że są to regionalizmy - podkreśla.
Jak twierdzi Świetliński, tematem regionalizmów zainteresował się przypadkiem. Wcześniej prowadził profil, na którym publikował różne ciekawe mapy, niekoniecznie związane z językiem. - Ktoś podsunął mi pomysł regionalizmów. Okazało się, że ludzie się zainteresowali tym językiem. Każdy coś o regionalizmach wiedział i okazało się, że można to w jakiś sposób zbadać i sprawdzać te słowa - wyjaśnia.
Większość regionalizmów, które trafiają na mapy, są proponowane przez jego obserwujących. Następnie Świetliński przeprowadza badanie w formie ankiety, w której pyta o region zamieszkania, a także o znajomość, pochodzenie i użycie danego regionalizmu. Na podstawie tych odpowiedzi gość audycji sporządza mapy, które publikuje w mediach społecznościowych.
Regionalizmy i gwary
- Ja pochodzę z okolic Włoszczowy w województwie świętokrzyskim, więc jestem na styku kilku krain geograficznych i historycznych, które mają swoje regionalizmy. W mojej okolicy jest to bardzo pomieszane; trochę wpływów ze Śląska, trochę z Krakowa czy Łodzi. Tutaj naprawdę jest bardzo rozmaicie - mówi Michał Świetliński.
Zobacz także:
Do regionalizmów trzeba zaliczyć także wszelkie gwary, zarówno te popularniejsze, jak i powoli zanikające. Przykładem wymierającym jest chociażby gwara warszawska. - Na tle całego tygla językowego w Warszawie, gwara staje się coraz mniej widoczna. Warszawa, jako ten język ludności, która tu napłynęła, raczej tych regionalizmów nie używa - wyjaśnia rozmówca Dominiki Płonki. - Teoretycznie Warszawa ma dwa języki: historyczną gwarę, której używają mieszkańcy z dziada pradziada i język ludności, która napłynęła. Tym bardziej, że mówimy o stolicy, więc ten język jest taki ogólnopolski - dodaje.
***
Tytuł audycji: "Poranek Czwórki"
Prowadzi: Dominika Płonka
Gość: Michał Świetliński (pasjonat polskich regionalizmów, autor popularnego profilu "Świetlan Maps")
Data emisji: 14.08.2025
Godzina: 9.12
kajz
