"Duchologia polska" - podróż do czasów transformacji

- Okres późnych lat 80. i wczesnych 90. był szalenie ciekawy, bo wiele się działo. Wydawało mi się, że życie codzienne tamtego czasu było słabo udokumentowane, stąd najpierw pojawiła się strona, a teraz książka na ten temat, zatytułowana "Duchologia polska. Rzeczy i ludzie w latach transformacji" - mówi w Czwórce Olga Drenda, etnolog, pisarka i dziennikarka.

W latach 80., obok barów mlecznych pojawiły się pierwsze polskie "fast foody".

Foto: PAP/Stanisław Gawliński

Lata transformacji

W swojej książce "Duchologia polska. Rzeczy i ludzie w latach transformacji" Olga Drenda opisuje przełom lat 80. i 90. opowiedziany przez pryzmat przedmiotów i obyczajów. Autorka zbiera artefakty czasu polskich przemian: fotografie, kolorowe magazyny i czasopisma ezoteryczne, kalendarze, reklamy, kasety wideo, okładki książek. Widać na nich przeobrażającą się rzeczywistość; współistnienie dwóch kulturowych i estetycznych porządków. Widać także marzenia i aspiracje Polaków, którzy za wszelką cenę pragną być nowocześni i "dogonić Zachód".

- Pracowałam najpierw nad stroną, potem nad książką dotyczącą przełomu transformacji, zdając sobie sprawę z tego, że właściwie dość mało powiedziano o życiu codziennym w tamtych czasach - opowiada gość audycji. - Dość dużo dyskutowano i analizowano sferę ekonomiczną i polityczną. Natomiast życie codzienne schodziło na dalszy plan. Może dlatego, że nie miała tak wyrazistych ikon, obrazów fotograficznych jak pierwsza połowa lat 80. i później druga połowa lat 90. One były łatwiejsze wizualnie do zapamiętania, budzące odruchowe skojarzenia.

"Nowy świat" pojawił się wcześniej

Jak mówi Olga Drenda, to był okres, który był szalenie ciekawy, bo wiele się działo. Do pewnego momentu ten czas był słabo udokumentowany. - Okazało się, że wystarczyło trochę poszukać. Teraz opracowań jest więcej. Niezależnie od mojej pracy powstało dużo innych przedsięwzięć, które zajmują się udostępnianiem programów z tamtych lat, fotografii miast czy wspomnień - wymienia gość Czwórki. - W tej chwili o przełomie tych dekad wiemy więcej. To, co mnie zaciekawiło, to fakt, że w starą scenografię szybciej niż zakładamy zaczęły się wkradać elementy nowego świata, takiego jaki znaliśmy od lat 90. Gdzie jest więcej konsumpcji, technologii, konkurencji, komercji itd.

Źr. Facebook/Duchologia

To właśnie wtedy obok barów mlecznych pojawiały się fastfoody, adidasy zaczęły wypierać sofiksy, pojawiły się pierwsze reklamy (prusakolep!), ludzie z wypiekami na twarzy uczestniczyli w seansach spirytystycznych Kaszpirowskiego. Jak można przeczytać w opisie książki, autorka nie popada w nostalgię ani ironię. Z antropologiczną wrażliwością i wyczuciem analizuje to, co udało jej się udokumentować. Rezultatem jest fascynujący zapis polskiej codzienności okresu transformacji.

Posłuchaj

19:36 Czwórka/Pasjonauci - Olga Drenda 18.06.2022.mp3 W audycji Olga Drenda opowiada o okresie transformacji i swojej książce „Duchologia polska. Rzeczy i ludzie w latach transformacji” (Pasjonauci/Czwórka)

 

***

Tytuł audycji: Pasjonauci

Prowadził: Adam Smolarek

Gość: Olga Drenda (etnolog, pisarka i dziennikarka, autorka książki "Duchologia polska. Rzeczy i ludzie w latach transformacji" 

Data emisji: 18.06.2022

Godzina emisji: 11.15

aw/mat.pras.