Przenosimy się w magiczny świat teatru, w którym animant jest animowany przez animatora. Co to dokładnie oznacza? Mowa o teatrze lalkowym! To taki rodzaj teatru, w którym „funkcje aktora pełni lalka teatralna, czyli wspomniany animant, która poruszana jest, czyli animowana przez ukrytego lub widzialnego aktora, nazywanego animatorem lalkarzem” tłumaczył nam Patrycja Zisch. Ale animant może być nie tylko lalką. W rękach wprawnego animatora bohaterem staje się też maska, skarpeta, a nawet kamień czy krzesło! Animator, zwany też lalkarzem, to artysta, który swoją postawą, gestem i emocją tchnie życie w dosłownie każdy obiekt na scenie!
W teatrze lalkowym spotkamy wiele form animacji, w Źródełku usłyszeliśmy o kilku najpopularniejszych:
- Marionetki – „lalka na sznureczkach, przyczepionych do krzyżaka, którym manipulujemy, pociągając sznurki, poruszając rączkami, nóżkami i główką”. To jedna z najbardziej złożonych konstrukcji, ponieważ musi przypominać człowieka albo zwierzę w każdym detalu! Marionetka może ruszać rękami i nogami, albo łapkami, głową; siadać, iść, skakać, kłaniać się. A wszystko dzięki wprawnym gestom lalkarza.
- Kukiełki (lalki na patyku) – proste w budowie, lecz pełne ekspresji: patyk staje się sercem postaci, a scena – jej światem, na którym (często za parawanem) spotka się z animującym ją aktorem.
- Pacynki – „lalka zakładana na palec albo na dłoń”, są idealne do zabawnych, zwinnych ról i szybkich zmian scenicznych. Taka najprostsza pacynka, lądując na ręce animatora może poruszać łebkiem i rączkami.
Każda lalka dobierana jest według funkcji – na przykład pacynki są wesołe i zwinne, marionetki – bardziej „poetyckie”, za to pełne wyraźnych gestów. Ale animantów w świecie teatru lalek jest bez liku! Czasem nie trzeba lalki na patyku Wystarczy sam patyk, by opowiedzieć niezwykłe historie. Oczywiście talent animatorski aktora-lalkarza jest nieodzowny, ale wiecie co jeszcze jest bardzo ważne? Wyobraźnia widzów! To ona uruchamia w naszych oczach te niezwykłe, barwne światy kreowane przez aktorów i ich animantów!
Historia teatru sięga starożytności. „Nie bez przyczyny zaczęliśmy nasze spotkanie utworem pochodzącym z Grecji, bo i teatr, o którym mówimy z Grecji się wywodzi” mówiła nasza prowadząca. Ale teatr – także ten lalkowy! – spotkamy na całym świecie! W Indiach i Indonezji, zwłaszcza na wyspie Jawa, rozwinął się teatr jawajski, gdzie animantami są, a jakże, jawajki!
– Jawajka to taka lalka, w którą wkłada się rękę, trzyma się za główkę i poruszamy drucikami związanymi z rękami. Ręce i główka wyrażają najwięcej emocji – mówiła jedna z aktorek teatru Małe Mi.
Z kolei w Japonii znany jest misterny teatr bunraku – w nim ogromne, kilkudziesięciocentymetrowe lalki ożywiają trzej animatorzy, widoczni na scenie. W Europie, a szczególnie w Polsce, tradycja wędrownych teatrów lalek sięga co najmniej średniowiecza! Często animowali je wędrowni aktorzy i grajkowie, którzy od wsi do wsi przekazywali wieści z wielkiego świata, komentując rzeczywistość niczym prasa czy radio.
Teatr Małe Mi zaprasza do wędrówki
Teatr Małe Mi to wędrowny zespół, prowadzony przez Sławę Tarkowską i Annę Łowkiel.
- W Małym Mi wygląda to tak, że na początku tworzyłam teatr totalny, czyli byłam wszystkim: wymyślałam scenografię, lalki robiłam sama – wspomina Sława.
Dziś laleczki szyje Kasia Samosiej, a każda z artystek wykonuje własne kukiełki i mapety. W ich spektaklach uczestniczą nie tylko lalki, ale też dzieci-widzowie:
- Dzieci swoimi reakcjami współtworzą ten spektakl – mówią zgodnie artystki Teatru Małe Mi.
Każda rozmowa to żywa gra pełna spontanicznych reakcji. W przedstawieniu „Sokrates w piaskownicy” obok bliźniaków Filo i Sofii – symbolicznych postaci mądrości i umiłowania – dzieci filozofują razem z lalkami, stawiając najmądrzejsze pytania. Zespół wędruje od Podlasia, przez Warszawę, Wrocław i Łódź, aż po najmniejsze wiejskie zakamarki:
- Zwiedzamy krańce świata, odwiedzamy małe wioseczki, gdzie często jesteśmy teatrem „pierwszego kontaktu” – śmieją się artystki.
Małe Mi zaprasza na warsztaty i spektakle, gdzie każda lalka – od pacynki po złożoną marionetkę – staje się bramą do wspólnej, kreatywnej podróży. W audycji czeka na was kilka propozycji spektaklów!
Źródełko w nowej odsłonie – porozmawiajmy!
Źródełko prowadzimy w 100% na żywo. Bardzo nam zależy na tym, żebyście i Wy – Słuchacze – współtworzyli z nami tę audycję. Dlatego czekamy na wasze telefony (+48 22 645 20 55) i maile (dzieci@polskieradio.pl)! Podzielcie się z nami swoimi przemyśleniami w danym temacie, zadawajcie pytania!
***
Tytuł audycji: Źródełko
Prowadziła: Patrycja Zisch
Data emisji: 8.06.2025
Godzina emisji: 11.00
