Niedźwiedzie zabili ludzie, nie klimat

Ekspansja ludzi, a nie zmiany klimatu doprowadziły do wyginięcia niedźwiedzi jaskiniowych - wynika z najnowszych badań, o których informuje "Molecular Biology and Evolution".

Niedźwiedzie jaskiniowe (Ursus spelaeus) żyły na terenie Europy w końcu plejstocenu. Zwierzęta te ważyły przeciętnie ok. pół tony, żywiły się głównie roślinami. Na czas hibernacji kryły się w wapiennych jaskiniach.

Ocenia się, że wymarły około 24 tys. lat temu, choć w pewnych miejscach (np. na północnym zachodzie Półwyspu Iberyjskiego) pewne ich grupy przetrwały jeszcze po kilka tysięcy lat. Naukowcy nie ustalili jednoznacznie, co do wymarcia doprowadziło. Starał się to wyjaśnić międzynarodowy zespół naukowców, badając DNA mitochondrialne, pobrane z 17 próbek skamieniałości niedźwiedzi, jakie znaleziono na Syberii, Ukrainie, w Europie Środkowej i na Półwyspie Iberyjskim. Okazało się, że początek końca niedźwiedzi jaskiniowych zaczął się już 50 tys. lat temu, i że wiązał się raczej z ekspansją ludzi, niż zmianami klimatu. - Różnorodność genetyczna niedźwiedzia jaskiniowego zaczęła się zubażać około 50 tys. lat temu - o wiele wcześniej, niż dotąd sugerowano. W tym czasie nie następowały żadne większe zmiany klimatu. Okres ten zbiega się natomiast z początkiem ekspansji ludzi - opowiada jedna z uczestniczek badania, Aurora Grandal-D'Anglade z University Institute of Geology na hiszpańskim Uniwersytecie Coruny.

Wyniki badań DNA niedźwiedzi jaskiniowych porównano też z wynikami podobnych analiz niedźwiedzi brunatnych (Ursus arctos) - żyjących dziś i ich skamieniałych kości. Naukowcy chcieli ustalić, dlaczego jeden gatunek wymarł, a drugi zdołał przetrwać. Przyczyną wyginięcia niedźwiedzi jaskiniowych okazało się zubożenie ekosystemów w momencie nasilenia ostatniego zlodowacenia - twierdzą. Niedźwiedzie brunatne nie podzieliły losu swoich jaskiniowych krewniaków, dlatego że nie były tak bardzo zależne od jaskiń. - Niedźwiedzie brunatne nie wymagają na okres hibernacji aż tak specyficznych schronień. Ich skamieniałe szczątki nie są zbyt obfite wśród tego, co znajdujemy w jaskiniach - zauważają badacze.

Moment ostatecznego wymarcia niedźwiedzi jaskiniowych pokrywa się w dużej mierze z ostatnim, plejstoceńskim ochłodzeniem klimatu, od 25 tys. do 18 tys. lat temu. Owo ochłodzenie mogło spowodować ograniczenie liczby dostępnych schronień (skąd zwierzęta były wypierane przez ludzi) i mniejszą dostępnością roślin, którymi niedźwiedzie się żywiły.