Historia

31 maja

Ostatnia aktualizacja: 31.05.2011 00:00
Starcie flot brytyjskiej i niemieckiej, zwane "bitwą jutlandzką".

1223 - Bitwa nad rzeką Kałką pomiędzy wojskami rusko-połoskimi a armią Czyngis-chana. Klęska Rusinów i Połowców na długie lata uzależniła ich od władzy Mongołów.

1492 - Władcy Hiszpanii Ferdynand Aragoński i Izabela Kastylijska podpisali edykt nakazujący Żydom przyjęcie chrztu lub opuszczenie terytorium królestwa.

1594 - Zmarł Tintoretto, właściwe nazwisko Jacopo Robusti, malarz włoski okresu manieryzmu, przedstawiciel szkoły weneckiej, autor pełnych ekspresji monumentalnych obrazów religijnych o kontrastowym światłocieniu, jak: "Obmywanie nóg", "Raj" czy "Zmartwychwstanie". (ur. 1518)

1800 - Zmarł Michał Ogiński, hetman wielki litewski, mecenas sztuki, muzyk i poeta, autor pieśni biesiadnych, sielanek i bajek, w swoim pałacu w Słonimiu utrzymywał głośny wówczas teatr operowy, uruchomił drukarnię, dbał o rozwój gospodarczy, między innymi dokończył budowę Kanału Ogińskiego łączącego Bałtyk z Morzem Czarnym. (ur. 1728 lub 1730 lub 1731)

1809 - Zmarł Józef Haydn, kompozytor austriacki, najstarszy z klasyków wiedeńskich. Ustalił skład orkiestry symfonicznej, skomponował: 104 symfonie, 84 kwartety smyczkowe, liczne sonaty, kantaty, msze i oratoria  "Stworzenie świata" i "Pory roku" oraz 12 oper, w tym: "Aptekarz", "Armida", "Księżycowy świat". Urodził się 31 marca 1732 roku.

1819 - Urodził się Walt Whitman, amerykański poeta, autor zbioru "Podróż do Indii", "Źdźbła trawy". W utworach wyrażał wiarę w dynamiczną siłę narodu amerykańskiego i w demokratyczne ideały społeczne. Zmarł 26 marca 1892 roku.

1832 - Rozpoczęto budowę Cytadeli Warszawskiej. Trwała do 1834 roku.

1859 - Na wieży gmachu Parlamentu w Londynie odmierzanie rozpoczął zegar Big Ben.

1901 - Rozpoczęto budowę Kolei Transsyberyjskiej, która trwała 15 lat. Kolej jest najdłuższą linią kolejową na świecie - liczy 9288, 8 kilometra i przekracza 8 stref czasowych. Główny szlak prowadzi z Moskwy do Władywostoku, przez: Niżnyj Nowogrod, Omsk, Krasnojarsk, Irkuck. Od 2002 roku jest całkowicie zelektryfikowana.    110 rocznica

1902 - Urodził się Ludwik Landau, ekonomista, statystyk. W czasie wojny był współpracownikiem biura informacji Komendy Głównej Armii Krajowej oraz redaktorem pisma PPS-WRN. Autor prac "Gospodarka światowa", "Próba dziejów gospodarczych Polski w liniach ogólnych" oraz "Kronika lat wojny i okupacji". Aresztowany przez gestapo 29 lutego 1944 roku, niedługo potem zginął w nieznanych okolicznościach. 

1908 - Urodził się Aleksander Baumgardten, prozaik, poeta, krytyk teatralny i filmowy, tłumacz literatury, autor scenariuszy filmowych, powieści: "Brzegi ciemności", "Wilki za progiem", "Nasze wojny prywatne", opowiadań: "Cudze łoże", "To on, niepokój", "Zielone czasy". (zm. 29.06.1980)

1909 - Urodził się Jan Jacoby, twórca filmów naukowych, założyciel i długoletni prezes Międzynarodowej Filmoteki Naukowej w Brukseli, autor wielu publikacji o filmie naukowym - "Reżyseria filmu amatorskiego", "Środki audiowizualne w dydaktyce szkoły wyższej" oraz reżyser filmów "Na jeziorach", "Mechanizmy ruchu przerywanego". Zmarł 12 września 2003 roku.

1910 - Zmarła Elizabeth Blackwell, pierwsza amerykańska i brytyjska dyplomowana kobieta-doktor medycyny, feministka, walcząca o prawa kobiet i zniesienie niewolnictwa. (ur. 03.02.1821)

1913 - Urodził się Jerzy Wasowski, satyryk, kompozytor. Wraz z Jeremim Przyborą tworzył "Kabaret Starszych Panów", dla którego skomponował wiele popularnych piosenek, między innymi: "Wesołe jest życie staruszka", "Addio pomidory", "Bo we mnie jest seks", "Kaziu, zakochaj się", "Przeklnę cię". Zmarł 29 września 1984 roku.

1916 - Między flotami brytyjską i niemiecką rozpoczęła się największa bitwa morska I wojny światowej  tak zwana "bitwa jutlandzka". Trwała do 1 czerwca i nie przyniosła rozstrzygnięcia. Obie strony ogłosiły zwycięstwo. 95 rocznica

1920 - Papież Benedykt XV wezwał do pojednania narodów w encyklice  "Pax dei". Papież był zaangażowany w działania na rzecz złagodzenia skutków I wojny światowej i przywrócenia pokoju w Europie.

1930 - Urodził się Clint Eastwood, amerykański aktor, reżyser i producent filmowy. Zagrał między innymi w filmach: "Tylko dla orłów", "Ucieczka z Alcatraz", "Brudny Harry", "Rzeka tajemnic". Laureat dwóch Oscarów - w 1992 roku za film i reżyserię "Bez przebaczenia" oraz w 2004 roku w kategorii najlepszy film i reżyseria za obraz "Za wszelką cenę".

1931 - Urodził się Bogumił Kobiela, aktor, współzałożyciel teatru Bim Bom w Gdańsku. Zagrał w wielu filmach, między innymi: "Zezowate szczęście", "Ręce do góry", "Człowiek z M-3". Zmarł 10 lipca 1969 roku. 80 rocznica

1938 - Brytyjska sieć BBC wyemitowała po raz pierwszy teleturniej. Był to rozgrywany między dwiema sześcioosobowymi drużynami turniej ortograficzny, którego twórcą był Freddie Grisewood.

1940 - W Warszawie Niemcy zniszczyli pomnik Fryderyka Chopina. Po wojnie pomnik odbudowano według modelu z zachowanej fotografii i odsłonięto ponownie 11 maja 1958 roku.

1945 - Urodził się Rainer Werner Fassbinder, niemiecki reżyser teatralny i filmowy, inscenizacje teatralne: "Amerykański żołnierz", filmy: "Lili Marlen", "Lola", "Berlin Alekxanderplatz", "Querelle". (zm. 10.06.1982)

1957 - Zmarł Leopold Staff, poeta i dramatopisarz, autor zbiorów: "Sny o potędze", "Wysokie drzewa", "Wiklina", tłumacz  klasycznej literatury francuskiej, włoskiej i niemieckiej.  (ur. 14.11.1878)

1958 - Zmarł Aleksander Żabczyński, aktor i piosenkarz, amant przedwojennego kina, grał w filmach: "Manewry miłosne", "Głos serca", "Dzieje grzechu", "Pani minister tańczy", "Śluby ułańskie", wykonawca popularnych piosenek "Powróćmy jak za dawnych lat", "Całuję twoją dłoń, Madame". (ur. 24.07.1900)

1958 - Do Polski powrócił na stałe Melchior Wańkowicz, prozaik, publicysta, autor powieści: "Bitwa pod Monte Cassino", "Hubalczycy", "Ziele na kraterze".

1961 - Proklamowano Republikę Południowej Afryki. 50 rocznica

1963 - Urodził się Viktor Orbán, węgierski polityk, premier Węgier w latach 1998 - 2002.

1965 - Urodziła się Brooke Shields, amerykańska aktorka, odtwórczyni ról w filmach: "Błękitna laguna", "Alice and sweet Alice", "The weekend", "Black and white".

1970 - Około 70 tysięcy osób poniosło śmierć, a 300 tysięcy  straciło dach nad głową w wyniku trzęsienia i osunięcia się ziemi w Yungay w Peru.

1972 - Wizyta prezydenta USA Richarda Nixona w Warszawie. Była to

pierwsza oficjalna wizyta prezydenta USA w Polsce.

1976 - Zmarł Jacques Monod, francuski biochemik. Prowadził badania biosyntezy enzymów, regulacji metabolizmu w komórce. W 1965 roku otrzymał nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny. (ur. 09.02.1910) 35 rocznica

1978 - Zmarła Maja Berezowska, malarka i graficzka, autorka portretów i kompozycji kwiatowych, znana z finezyjnych rysunków o tematyce erotycznej. Publikowała w czasopismach: "Cyrulik Warszawski", "Szpilki", "Le Rire", "Le Figaro", po wojnie współpracowała między innymi ze: "Szpilkami", "Przekrojem", "Ty i Ja". (ur. 13.04.1898)

1982 - Zmarł Czesław Zbierański, inżynier mechanik, jeden z pionierów aeronautyki i motoryzacji w Polsce, współtwórca pierwszego polskiego samolotu, który wykazał pełną sprawność w powietrzu. (ur. 06.12.1885)

1989 - Wznowiono wydawanie "Tygodnika Solidarność", poprzednio "Tygodnik", będący głównym pismem „Solidarności". Ukazywał się w 1981 roku do wprowadzenia stanu wojennego.

1991 - W Angoli podpisano porozumienie pokojowe, kończące 16-letnią wojnę domową. Walki między dwoma antagonistycznymi ruchami wyzwoleńczymi zrujnowały gospodarkę kraju. 20 rocznica

1992 - W Moskwie odbył się I kongres Polaków mieszkających w Rosji. Utworzono Związek Polaków w Rosji. Na prezesa wybrano Halinę Subotowicz-Romanow.

1994 - Pierwsza sesja Kongresu Władz Lokalnych i Regionalnych Rady Europy w Strasburgu, powołanego w 1994 roku w miejsce Stałej Konferencji Władz Lokalnych.

1996 - Kościół katolicki opublikował informację o przeprowadzonej przez papieża Jana Pawła II reorganizacji struktur duszpastersko-administracyjnych Kościoła obrządku grecko-katolickiego w Polsce. Ustanowiono Metropolię Przemysko-Warszawską. 15 rocznica

1997 - Zmarł Józef Hano, farmakolog, współtwórca i były dyrektor Instytutu Farmakologii PAN w Krakowie. Był założycielem i prezesem Polskiego Towarzystwa Farmakologicznego. (ur. 02.03.1906)

1998 - Intronizacja zwierzchnika Kościoła prawosławnego w Polsce, arcybiskupa Sawy.

1998 - Zmarł Stanisław Wisłocki, dyrygent, pianista, pedagog, organizator Filharmonii Poznańskiej, dyrygent Filharmonii Narodowej w Warszawie, dyrektor i kierownik artystyczny Wielkiej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia i Telewizji w Katowicach. (ur. 07.07.1921)

2006 - Zmarł Franciszek Wybrańczyk, dyrygent, założyciel Polskiej Orkiestry Kameralnej, współzałożyciel i wieloletni dyrektor orkiestry Sinfonia Varsovia. Był pomysłodawcą i dyrektorem artystycznym Festiwalu "Sinfonia Varsovia Swojemu Miastu". (ur. 1934) 5 rocznica

2006 - W Warszawie powstało Towarzystwo imienia Mariana Sawy, jednego z najwybitniejszych polskich kompozytorów muzyki organowej. 5 rocznica

2006 - Zmarł Raymond Davis, amerykański chemik i fizyk. Wspólnie z Amerykaninem Riccardo Giacconin oraz Japończykiem Masatoshi Koshibą otrzymał Nagrodę Nobla w 2002 roku za pionierskie badania astrofizyczne - wykrywanie źródeł promieni rentgenowskich i kosmicznych neutrin. (ur. 1914) 5 rocznica

2008 - Zmarł Wiesław Łuczak, dziennikarz sportowy dziennika "Głos Wielkopolski", gdzie przez 26 lat prowadził dział sportowy, współautor tomu piłkarskiej encyklopedii Fuji poświęconej Lechowi Poznań.

2009 - Zmarł Stanisław Królak, kolarz szosowy, trener kolarski, pierwszy polski zwycięzca Wyścigu Pokoju w 1956 roku. (ur. 26.01.1931)

 

Czytaj także

30 maja

Ostatnia aktualizacja: 30.05.2011 00:00
rozwiń zwiń