Młodzieżowe Słowo Roku: „Szponcić jest dość uniwersalne. Można nim opisać imprezy, rozróby, szalone sytuacje"

W finale plebiscytu na Młodzieżowe Słowo Roku 2025 w konkursie rywalizowało 15 słów i wyrażeń, ale tylko jedno zdobyło tytuł zwycięzcy. Wyniki ogłoszono w poniedziałek 8 grudnia – Młodzieżowym Słowem Roku zostało wyrażenie „szponcić/szpont”. Bartek Haczyński, dziennikarz Polskiego Radia tygodnika "Polityka" i juror tegorocznej edycji konkursu, tłumaczy, że słowo to może być używane w różnych kontekstach. Najczęściej opisuje imprezy, rozróby lub szalone sytuacje – zarówno w formie rzeczownikowej „szpód”, jak i czasownikowej „szponcić”. Drugie znaczenie jest związane z zachowaniami na pograniczu prawa: oszustwem, kombinowaniem czy „przekręcaniem” innych.

Gala ogłoszenia Młodzieżowego Słowa Roku 2025

PWN

Słowo „szponcić” ma długą historię. Pojawiało się już w XIX-wiecznych słownikach Lindego i w Słowniku Doroszewskiego sprzed ponad pół wieku, choć w nieco innym znaczeniu. Dawniej „szpunt” oznaczał przedmiot służący do zatkania otworów w beczkach, a formy pokrewne jak „szpaczyć” czy „oszpecać” mogły inspirować dzisiejsze znaczenia. W języku młodzieży słowo stało się popularne przede wszystkim dzięki kulturze rapowej – m.in. Kaz Bałagane rapował o „osiedlowych szpontach”. Pojawiało się też w internetowych transmisjach streamerów, takich jak Makalier, czy w piosenkach tworzonych przez grupy związane z youtuberską Ekipą.

Zdaniem Bartka Chacińskiego, o zwycięstwie zdecydowało to, że „szponcić” jest słowem polskim, zrozumiałym i pojemnym znaczeniowo. Plebiscyt na Młodzieżowe Słowo Roku nie tylko odzwierciedla język młodzieży, ale też tworzy przestrzeń do prezentacji kreatywności i ekspresji młodych ludzi.

W ostatnich latach jurorzy zauważają też trend tworzenia słów absurdalnych, niedefiniowalnych, które zdobywają popularność w mediach społecznościowych, zwłaszcza na TikToku. Często ich znaczenie nie jest najważniejsze – liczy się choreografia, mem czy globalny zasięg, co pokazuje m.in. przykład słowa „67”, które zajęło w tym roku drugie miejsce w plebiscycie.

Plebiscyt zmieniał się na przestrzeni lat – w 2020 roku zgłoszenia były tak upolitycznione, że organizatorzy nie przyznali wtedy zwycięzcy. Obecnie w pierwszej fazie eliminowane są słowa obraźliwe, wulgarne lub zawierające nazwy własne, a konkurs skupia się na autentycznych, kreatywnych wyrażeniach młodzieży.

Młodzieżowe Słowo Roku 2025 pokazuje, że język młodych ludzi jest dynamiczny, pełen historii i inspiracji, a jednocześnie żywo reaguje na trendy internetowe i kulturowe.

pż