Redakcja Polska

75 lat temu Radio Wolna Europa nadało pierwszą audycję w języku polskim

04.08.2025 18:04
W Polsce Ludowej i potem w PRL Radio Wolna Europa łamało monopol informacyjny władz komunistycznych i dostarczało słuchaczom wiadomości, których nie było w reżimowych mediach.
Audio
  • 75 lat temu Radio Wolna Europa nadało pierwszą audycję w języku polskim. Materiał Przemysława Pawełka [POSŁUCHAJ]
Radio Wolna Europa
Radio Wolna EuropaPetr Kadlec - Fotografia własna, CC BY-SA 3.0, źr. wikimedia.org

75 lat temu, 4 sierpnia 1950 roku, Radio Wolna Europa wyemitowało pierwszą audycję w języku polskim. Półgodzinny, a następnie godzinny program nagrywany w studiu w Nowym Jorku był wysyłany pocztą lotniczą do Niemiec i nadawany z anteny pod Frankfurtem. Pierwszym szefem polskiej sekcji RWE w Nowym Jorku został Lesław Bodeński, były urzędnik służby dyplomatycznej Rzeczypospolitej.

Na początku lat 50. rozpoczęto organizowanie rozgłośni w Monachium. Jedną z pierwszych stacji, które zaczęły stamtąd nadawać audycje, była od 1 maja 1951 roku Rozgłośnia Czechosłowacka. Rozgłośnia Polska Radia Wolna Europa została utworzona 3 maja 1952 roku. Tego dnia z Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa w Monachium po raz pierwszy popłynęły takty mazurka "Witaj majowa jutrzenko", który stał się sygnałem stacji. Pierwszym i wieloletnim dyrektorem Rozgłośni Polskiej RWE był Jan Nowak-Jeziorański, legendarny "kurier z Warszawy", pisarz i polityk, emisariusz Armii Krajowej i rządu w Londynie. 3 maja 1952 roku zainaugurował działalność stacji.

Rozgłośnia Polska Radia Wolna Europa nadawała programy kulturalne i religijne, prezentowała twórczość pisarzy emigracyjnych oraz wspomnienia żołnierzy, którzy nie mogli wrócić do kraju.
We wrześniu 1953 roku stacja informowała o aresztowaniu i internowaniu prymasa Polski Stefana Wyszyńskiego, mówiła też o wydarzeniach Poznańskiego Czerwca 1956 roku, kiedy robotnicy wystąpili przeciwko komunistycznej władzy.

W audycjach mówiono między innymi o losach Polaków przetrzymywanych w obozach w Związku Sowieckim czy o zbrodni katyńskiej, która ponad pół wieku była zakłamywana przez komunistyczne władze.

Z RWE współpracowali znani pisarze, publicyści i działacze emigracyjni, między innymi Stanisław Barańczak, Gustaw Herling-Grudziński, Marian Kukiel, Jan Lechoń, Kazimierz Wierzyński i Szymon Wiesenthal. Dzięki zgromadzonym archiwom rozgłośni polskiej mamy dziś dostęp do bezcennych nagrań.

Choć audycje Radia Wolna Europa intensywnie zagłuszano, cieszyły się w polskim społeczeństwie dużą popularnością, zwłaszcza w momentach przełomowych, takich jak Czerwiec ’56 czy Grudzień ’70. Szacuje się, że w latach 70. RWE słuchało kilkanaście procent dorosłych Polaków.

Pomimo szykan ze strony władz komunistycznych wiele osób mieszkających w Polsce utrzymywało kontakty z rozgłośnią RWE, przekazując materiały zza "żelaznej kurtyny". To między innymi Danuta Bańkowska, Władysław Bartoszewski, Ewa Dreżepolska i Józef Szaniawski.

Za słuchanie Wolnej Europy oraz innych - jak je określano - "imperialistycznych radiostacji", jak BBC czy Głos Ameryki, w okresie PRL skazano wiele osób.

Sekcja polska RWE działała do 1994 roku. Zlikwidowano ją kilka lat po transformacji ustrojowej w naszym kraju, uznając, że odegrała już historyczną rolę.

IAR/PP

Zobacz więcej na temat: Radio Wolna Europa radio RWE

Dramatyczne obrazy zniszczonej Starówki w litografiach

04.08.2025 12:23
Niezwykła wystawa w Muzeum Archidiecezji Warszawskiej prezentuje litografie, ukazujące ruiny Starówki zniszczonej podczas II wojny światowej, a także dokumentujące proces jej odbudowy.

PWPW uczciła 81. rocznicę obrony gmachu w Powstaniu Warszawskim

04.08.2025 17:00
W Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych upamiętniono Powstańców Warszawskich, którzy 81 lat temu odbili gmach z rąk Niemców. Podczas uroczystości przypomniano rolę PWPW w obronie Starówki oraz postać kapitana Juliusza Kuleszy, ostatniego z obrońców budynku.

Polski pilot F‑16 wyróżniony prestiżową nagrodą na RIAT 2025

04.08.2025 18:00
Polski pilot zdobył nagrodę „As the Crow Flies Trophy” na Royal International Air Tattoo w Wielkiej Brytanii.