Jak czytać "Pana Tadeusza" – dziś, gdy łatwo dojść do wniosku, że bohaterstwem jest w ogóle czytać, a tym bardziej brnąć przez meandry narodowej klasyki. Można podążać utartym szlakiem, rozprawiając o wizji historii w arcypoemacie lub analizując kolejne wcielenia bohatera romantycznego. Można też inaczej - nie dowierzać arkadyjskim realiom dochodząc do wniosku, że za materialną zasłoną rzeczy coś się jednak kryje, coś większego, coś istotniejszego, bardziej wieloznacznego. Czytając "Pana Tadeusza" jako poemat metafizyczny, zmuszeni jesteśmy zaczynać niejako od początku, by z lirycznego zamglenia wyłonił się jakiś nowy sens. Dzięki temu soplicowski świat ukazuje się nam w nowej perspektywie, przestaje być dekoracją, rekwizytem, muzealnym eksponatem.
Czy rację miał Juliusz Słowacki piszący o "wieprzowatości" dzieła lub też Cyprian Kamil Norwid, który ironicznie stwierdzał, że bohaterowie narodowego arcypoematu "jedzą, piją, grzyby zbierają i czekają, aż Francuzi przyjdą zrobić im Ojczyznę"? A może najbliższy prawdy był Jarosław Marek Rymkiewicz, gdy przestrzegał przed zbyt dociekliwym poszukiwaniem "utajonych znaczeń", które mogą przysłonić najistotniejsze znaczenie "Pana Tadeusza" - "prosty cud prostych obrazków wziętych prosto z natury"?
W czym litewska idylla podobna jest do "Dziadów", dlaczego zakończenie XII Księgi nie jest wbrew pozorom optymistyczne i jak mogłaby wyglądać druga (początkowo zamierzana przez Mickiewicza) część "Pana Tadeusza" - o tym w audycji mówił prof. Jan Tomkowski, autor nowej, znakomitej monografii Mickiewiczowskiego eposu pt. "Pan Tadeusz - poemat metafizyczny".
***
Tytuł audycji: Strefa literatury
Prowadziła: Kinga Michalska
Data emisji: 17.01.2020
Godzina emisji: 21.30
pg/am
