16 października odbędzie się uroczysta gala rozdania dyplomów potwierdzających wpis na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Na listę trafiają różnorodne przejawy tradycji – od zwyczajów, obrzędów, przez lokalną gastronomię po rzemiosło i rękodzieło. O procedurach pisów i działalności Narodowego Instytutu Dziedzictwa opowiedzieli o nich Goście Poranka: Katarzyna Zalasińska i Karol Czajkowski z NID.
>>> Wysłuchaj rozmowy na stronie podcastowej Polskiego Radia
Gala rozdania dyplomów dla emisariuszy tradycji odbywa się co dwa lata. Z tego powodu w najbliższy czwartek (16 października 2025) dyplomy odbiorą przedstawiciele ponad 30 zjawisk kulturowych (za rok 2024 i 2025).
W centrum działań związanych z dziedzictwem niematerialnym jest człowiek
Wyraźnie mówi o tym konwencja UNESCO, podkreślając, że wszystko, co dzieje się wokół Krajowej listy nie może się dziać bez udziału depozytariuszy tradycji. Pracownicy Narodowego Instytutu Dziedzictwa wykonują kwerendę, szukając przedstawicieli danej tradycji oraz grup kultywujących dane zjawisko. To od depozytariuszy i społeczności wychodzi idea wpisania danego zjawiska kulturowego na listę. Następnie wniosek trafia na posiedzenie Rady ds. Niematerialnego Dziedzictwa. Po jej opinii Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, decyduje o podpisaniu wniosku. Dlatego procedura nie jest krótka.
Krajowa lista niematerialnego dziedzictwa kulturowego nie jest listą światowego dziedzictwa UNESCO
Dopiero po zajęciu miejsca na Krajowej liście dane zjawisko kulturowe może ubiegać się o miejsce na światowej liście UNESCO. Tak stało się w przypadku szopkarstwa krakowskiego (jeden z pierwszych wpisów na krajowej liście), które niedługo później znalazło się na liście światowego dziedzictwa UNESCO – dokładnie w 40. rocznicę wpisania Krakowa na listę zabytków UNESCO
Ponadto w folkowym Poranku:
- Historia Polskiego Folku w opowieści Wojciecha Ossowskiego i Aleksandry Tykarskiej
- Relacja z Międzynarodowego Konkursu Chopinowskiego
- Mariana Kril rozmawiała na temat współczesnej ukraińskiej fotografii w kontekście wystawy „100 twarzy współczesnej fotografii ukraińskiej”
- W cyklu Aldony Łaniewskiej-Wołłk Twarze tradycji: Dom Tańca. Stowarzyszenie na rzecz kultury tradycyjnej w Warszawie – laureat Nagrody Kolberga 2002
Wystawa Glina, spiek, forma w PME
- Na wystawę „Glina, spiek, forma” w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie zaprosili goście: Patryk Pawlaczyk kurator i Monika Patuszyńska, artystka-ceramiczka.
Na ekspozycji możemy podziwiać ok. 6 tysięcy obiektów z ośrodków ceramicznych ze wsi i małych miasteczek.
Wystawie towarzyszy projekt Glina Lab. Łączy światy tradycyjnej i eksperymentalnej ceramiki, czerpiąc z dziedzictwa najważniejszych ośrodków garncarskich w Polsce.
- Mówiąc o ceramice tradycyjnej, mamy na myśli pracę garncarzy nadal funkcjonujących w historycznych centrach garncarskich w Polsce – tłumaczył kurator Patryk Pawlaczyk.
Kontakt z gliną jest bliski ciału, bardzo sensualny, wg artystki-ceramiczki odpowiedzialnej za projekt Glina Lab, Moniki Patuszyńskiej, to materia podobna do pamięci:
- Glina działa tak samo jak pamięć, jest elastyczna, można od niej dodawać, odejmować od niej. Dlatego w naszym projekcie glina występuje jako medium do przekazywania informacji.
W ramach projektu przy wystawie, pracownicy Muzeum odwiedzili ośrodki garncarskie w Kamionku Wielkim, Rendocinie, Czarnej Wsi Kościelnej, okolicach Iłży – miejscowościach na Mazurach, Podlasiu, północnej Małopolsce (historycznie). W każdym z tych miejsc kondycja garncarska i działania ceramiczne wyglądają nieco inaczej.
13:39 _PR2 (mp3) 2025_10_11-09-12-52.mp3 Wystawa "Glina, spiek, forma" w Państwowym Muzeum Etnograficznym
Słuchaliśmy:
7.07 Helene Smith I am controlled by your love (3:07)
7.13 Antonio Vivaldi Koncert skrzypcowy D-dur RV 211, III. Allegro Nicola Benedetti, Benedetti Baroque Orchestra (4:46)
7.23 Robert Maalouf Ana Wil Leyl (4:50)
7.29 Paul-Marie Barbier Melancolia (2:38)
7.34 Hania Rani & Dobrawa Czocher Preludium g-moll (4:02)
7.43 Vołosi Spin (2:15)
7.53 Arooj Aftab Suroor (5:09)
8.06 Grażyna Bacewicz, Symfonia nr 2 cz I (fragm) BBC Symphony Orchestra dyr. Sakaro Oramo (3:41)
8.13 Hajda Banda Niepraudzivaya kalina (5:15)
8.24 Alio (3:07)
8.28 Transatlantyk W nieznane (Addis) (5:20)
8.41 Redi Hasa Maria Mazzotta Novilunio (5:05)
8.53 3MA Moustique (4:03)
9.08 Sjors Weijermars Waltz No. 19 in a minor (reverb + rain) (2:10)
9.18 vision string quartet Samba (4:33)
9.24 Trebunie-Tutki Kiedy góry wołają (3:04)
9.47 Janusz Prusinowski Kompania Deszczowy (4:26)
9.52 Trio Joubran Masâr (4:55)
***
Tytuł audycji: folkowy Poranek Dwójki
Prowadziła: Małgorzata Nieciecka-Mac
Data emisji: 27.09.2025
Godzina emisji: 7.00-10.00
