Pieśni i słowa na pożegnanie

Ostatnia aktualizacja: 07.11.2025 10:00
„Pieśni pogrzebowe nie są do słuchania, a do śpiewania. One materializują się we wspólnym śpiewie”, podkreślają Anna Jurkiewicz i Olga Kozieł, śpiewaczki, które badały i popularyzują ten rodzaj obrzędowego śpiewu. Czego dziś mogą nauczyć nas pieśni pogrzebowe?  
Anna Jurkiewicz i Olga Kozieł jak duet Sekunda Mała na Turnieju Muzyków Prawdziwych, fot. Piotr Baczewski
Anna Jurkiewicz i Olga Kozieł jak duet Sekunda Mała na Turnieju Muzyków Prawdziwych, fot. Piotr BaczewskiFoto: Piotr Baczewski
  • Pieśni pogrzebowe to opowieść o wspólnocie

W sobotnim Poranku Dwójki gościmy śpiewaczki i badaczki Annę Jurkiewicz i Olgę Kozieł, które opowiadają o pieśniach pogrzebowych. To ważna i różnorodna część polskiej ludowej tradycji. Pieśni mogą być pożegnaniem zmarłego z bliskimi i całym światem. Niektóre zawierają rady i ostrzeżenia dla tych, którzy jeszcze żyją. Co mówią nam o świecie?

>>> Posłuchaj o pieśniach pogrzebowych na stronie podcastowej Polskiego Radia

Listopadowy czas to praktyka śpiewu i wspólnych spotkań, podkreślają śpiewaczki

- Uważam że to pieśni nie do słuchania, a do śpiewania. One materializują się we wspólnym śpiewie - wskazuje Anna Jurkiewicz.

- Podczas pogrzebu, podobnie jak w czasie wesela, jestem poza przestrzenią i czasem, prowadzę pieśń, ale jednocześnie ona prowadzi mnie. To magiczne doświadczenie - mówi Olga Kozieł.

Śpiewaczki odwiedzały miejsca w Polsce, w których pieśni pogrzebowe przetrwały w pamięci mieszkańców, niekiedy wciąż pełniąc swoją obrzędową funkcję. To m.in. styk Mazowsza i Podlasia (Węgrów, Siedlce) czy Polesie Lubelskie.

 

  • „Jan Giejson. Od nowa”. Wystawa we wrocławskim Muzeum Etnograficznym

Z kuratorką Emilią Jeziorowską porozmawiamy z kolei o otwartej niedawno w Muzeum Etnograficznym we Wrocławiu wystawie „Jan Giejson. Od nowa”. Mieszkający w Bardzie Jan Giejson (rocznik 1947) jest rzeźbiarzem-samoukiem, członkiem Stowarzyszenia Twórców Ludowych od 1974 roku. W jego twórczości dominują tematy religijne, głównie sceny biblijne i postaci świętych czy aniołów, często pojawiają się także sceny rodzajowe.

>>> Wysłuchaj rozmowy z kuratorką wystawy „Jan Giejson. Od nowa”

Artysta jest laureatem konkursów i przeglądów, od wielu lat prowadzi też autorską galerię, stanowiącą jeden z najbardziej charakterystycznych punktów na mapie Barda.

Artysta Jan Giejson przy jednej ze swoich rzeźb w Muzeum Etnograficznym we Wrocławiu. Fot. W. Rogowicz Artysta Jan Giejson przy jednej ze swoich rzeźb w Muzeum Etnograficznym we Wrocławiu. Fot. W. Rogowicz

Do tego:

  • 1 listopada, wspominamy twórców, którzy odeszli: Edwarda Cyfusa i Stanisława Tyma.

  • Żegnaliśmy Elżbietę Penderecką, która niespodziewanie odeszła 31 października br. O 41 latach przyjaźni z Pendereckimi opowiadał dyrektor Teatru Wielkiego  Opery Narodowej Waldemar Dąbrowski.
    Posłuchaj
    07:45 _PR2 (mp3) 2025_11_01-09-31-09.mp3 Zmarłą 31 października 2025 Elżbietę Penderecką wspomina Waldemar Dąbrowski
     
  • Kolejna odsłona cyklu Aldony Łaniewskiej-Wołłk pt. „Twarze tradycji”, w którym opowiadamy o gdańskiej Fundacji Polanki.

PLAYLISTA

  1. George Gershwin, Stephane Grappelli, Yehudi Menuhin, Laurie Holloway – Gershwin: A foggy Day
  2. Sarakina, Domakine (Folkowa Płyta Poranka SARAKINA "Suspended in the Mist")
  3. J.S. Bach: Trio Sonata No. 4 in E Minor, BWV 528: II. Andante Wu Wei Janne Saksala Martin Stegner
  4. Katja Sulc - Cucurrucucu paloma
  5. Purcell: Gerard Lesne, Juliette Roumailhac, Le Concert Universel , The Cold genius song
  6. La Nina - Figlia d’ ‘a tempesta
  7. Tony Allen, Ale
  8. Jan Wański, Sinfonia z Uwertury Operowej nr 2 z opery "Pasterz nad Wisłą", cz. III Menuet
  9. Slavonic Dances Op. 48 B 83 Nr 8 g moll, Furiant. Presto, Antonin Dworak (komp.), Mak Grgic i Mateusz Kowalski
  10. Joseph Kosma (komp.), Gautier Capucon, Jerome Ducros - Les Feuilles Mortes/Autumn Leaves
  11. Sarakina Temna e magla padnala
  12. L'Antidote Pomegranate
  13. Stefano Saletti, Gabriella Aiello, Pejman Tadayon, Renato Vecchio - Il filo infinito
  14. Le Mezanj, Les sept anneaux
  15. Kolesom słonyczko u horu ide, Zaswiatycze i Bartlomiej Wożniak
  16. Sarakina Osumnato
  17. Mikolaj z Krakowa, Luthien Consort - Hayducki
  18. Gidiki - Aroma
  19. Melodic Intersect, Enayet Hossain, Hidayat Khan, Greg Hatza - Beyond Borders

***

Tytuł audycji: folkowy Poranek Dwójki 

Prowadziła: Małgorzata Nieciecka-Mac

Data emisji: 1.11.2025

Godzina emisji: 9.30