"Wenus z lustrem". Jedyny akt Velazqueza

W audycji rozmawialiśmy o obrazie, który do czasu jego zakupienia przez National Gallery w 1906 roku ukryty był przed oczami tłumów w prywatnych gabinetach.

Fragment obrazu "Wenus z lustrem" Diego Velázqueza

Foto: Wikipedia/domena publiczna

"Rzeczy lubieżne należy umieszczać w pokojach prywatnych, a ojciec rodziny powinien trzymać je za zasłoną, podnosząc ją jedynie wówczas, gdy udaje się tam ze swoją żoną lub bliskim przyjacielem, który się zbytnio nie gorszy". Taką wskazówkę dla kolekcjonerów zapisał Giulio Mancini, XVII-wieczny włoski lekarz, a zarazem znawca sztuki.

O jakich to "rzeczach lubieżnych" pisał Giulio Mancini w swym podręczniku dla kolekcjonerów? Otóż, o obrazach erotycznych, co oznaczało nie tylko ich określoną tematykę i nastrój, lecz również funkcję – zapewne miały podniecać. Cytat nie pozostawia wątpliwości, mężczyzna – właściciel obrazu – odsłania malowidło, gdy chce obcować z żoną lub gdy ma ochotę porozmawiać o nim z bliskim przyjacielem. Przyjaciel ten nie może się jednak gorszyć, wszak rozmowa ma być swobodna, dowcipna i zapewne pikantna.

"Rzeczy lubieżne" to kompozycje przedstawiające kobiece akty albo sceny z igraszkami mitologicznych bogów. W przeszłości dyskretnie skrywane w sypialniach i prywatnych gabinetach, a obecnie eksponowane w publicznych muzeach i galeriach, wiszące tuż obok Madonn z Dzieciątkiem i krwawych dekapitacji i nierobiące już na nikim wielkiego wrażenia.

"Wenus z lustrem", jedyny akt namalowany przez Velazqueza, do czasu zakupienia obrazu przez National Gallery w 1906 roku ukryty był przed oczami tłumów w prywatnych gabinetach hiszpańskich notabli, a następnie angielskich kolekcjonerów. Kilka lat po udostępnieniu obrazu w Londynie, w 1914 roku, został brutalnie pocięty przez angielską sufrażystkę Mary Richardson, walczącą o prawa kobiet. Wyraźnie podkreślała, że zniszczenie malowidła miało charakter polityczny. Jednak po czterdziestu latach Richardson wspomniała w wywiadzie, że: "Nie podobał mi się sposób, w jaki mężczyźni całymi dniami gapili się na ten obraz!". To wyznanie można potraktować jako sukces Velazqueza – Wenus, patronka miłości i najpiękniejsza z bogiń, przedstawiana była zazwyczaj jako personifikacja kobiecego piękna. A zmysłowa uroda przyciąga gapiów.

***

Tytuł audycji: Jest taki obraz

Prowadził: Michał Montowski

Gość: dr Grażyna Bastek (historyk sztuki)

Data emisji: 31.03.2019

Godzina emisji: 11.00

bch/pg