"Pierwsza akwarela abstrakcyjna". Kandinsky antydatowany

Ostatnia aktualizacja: 31.10.2021 15:00
Na odwrocie słynnej akwareli widnieje podpis Kandinsky'ego i rzekomy rok jej wykonania – 1910. Dzieło uważane jest za pierwsze przedstawienie abstrakcyjne w historii malarstwa. Jednak eksperci wątpią w autentyczność tej daty...
Wassily Kandinsky
Wassily KandinskyFoto: Tallandier/Rue des Archives/Forum

David Hocney Bigger splash Forum 1200.jpg
"Bigger splash". Kontemplacja plusku

Najpewniej był to bowiem akwarelowy szkic do obrazu "Kompozycja VII" z 1913 roku. Nie wiadomo, kto umieścił datę na akwareli, jednak sam Kandinsky w licznych wypowiedziach również antydatował akwarelowy szkic, określając czas jego powstania na 1911 rok. To samo zrobił Kazimierz Malewicz, datując "Czarny kwadrat na białym tle" na 1913, a nie 1915 rok.

Posłuchaj
14:56 Dwojka_Jest_taki_obraz 2021_10_31-14-45-53.mp3 Dr Grażyna Bastek o "Pierwszej akwareli abstrakcyjnej". Kandinsky'ego (Jest taki obraz/Dwójka)

 

W pisanej w XX wieku historii sztuki pozycja w wyścigu o nowatorstwo i oryginalność była ważna i zapewniała dobre miejsce w podręcznikach. Tymczasem to może František Kupka jako pierwszy pokazał prace całkowicie zrywające z malarstwem przedstawiającym. Dwie jego kompozycje "Amorpha, Chromatique chaude" i "Amorpha, Fugue à deux couleurs" zostały pokazane na Salon d'Automne w Paryżu w październiku 1912 roku. Jeszcze wcześniej, bo w 1909 roku, Francis Picabia stworzył akwarelę "Caoutchouc", co wyprzedzałoby nawet teorie Kandynsky'ego na temat abstrakcji.

Od niedawna w tym nieco absurdalnym wyścigu o początki abstrakcji brana jest pod uwagę szwedzka artystka i mistyczka Hilma af Klint, która już w 1906 roku malowała obrazy wypełnione organicznymi kształtami, spiralami i figurami geometrycznymi. Prace te zrodziły się z zainteresowania Hilmy af Klint okultyzmem – w latach 90. XIX wieku organizowała ona seanse z czterema przyjaciółmi, podczas których artyści ćwiczyli automatyczne rysowanie i pisanie. Natomiast na początku XX wieku stworzyła swój największy zbiór nieprzedstawiających obrazów, twierdząc, że jej rękami kierują siły duchowe. Czyżby mistyczne podejście do malarstwa ustawiło ją z boku wyścigu "świadomych" twórców? Czy miało znaczenie również to, że była kobietą?

A może należałoby "traktować abstrakcję nieco bardziej abstrakcyjnie", jak proponuje kuratorka Masha Chlenova: "bez zbytniego przejmowania się tym, kto był pierwszy". Wystarczy zresztą popatrzeć na fragmenty obrazów Tycjana bądź Rembrandta…

Wassily Kandinsky, "Pierwsza akwarela abstrakcyjna", 1913, Centre Pompidou, Paryż

***

Tytuł audycji: Jest taki obraz

Prowadził: Michał Montowski

Gość: dr Grażyna Bastek (historyk sztuki)

Data emisji: 31.10.2021

Godzina emisji: 14.45

Czytaj także

"W latach 20. kobiety wzięły sprawy w swoje ręce". Wystawa "Paryż był kobietą" na Zamku Książ

Ostatnia aktualizacja: 20.10.2021 18:00
- Wybuchła pierwsza wojna światowa, wielu mężczyzn wyjechało na front, a kobiety zostały w Paryżu, pracowały, utrzymywały się, realizowały się w tych rejonach, które wcześniej były zdominowane przez mężczyzn - opowiadał w Programie 2 Polskiego Radia Artur Winiarski, kurator wystawy "Paryż był kobietą" prezentowanej we współpracy z Villa La Fleur i Zamkiem Książ w Wałbrzychu.
rozwiń zwiń