Pionier polskiego komiksu
Marian Walentynowicz, urodzony w 1896 roku, był architektem, karykaturzystą i pionierem polskiego komiksu, autorem ilustracji do przygód Koziołka Matołka. W czasie II wojny światowej pełnił rolę korespondenta przy Dywizji Pancernej gen. Maczka, opisał między innymi słynną bitwę pod Falaise.
- Był wysoki i bardzo chudy. Mówił o sobie, że wygląda jak nóż z profilu i że dwa razy musi wejść do pokoju, żeby go zauważono. W karykaturach był wobec siebie bezlitosny – mówił na antenie Polskiego Radia Wojciech Walentynowicz, bratanek artysty.
26:51 anegdoty o marianie walentynowiczu___1219_03_ii_tr_0-0_996986312f0c314[00].mp3 Marian Walentynowicz - audycja z cyklu "Anegdoty literackie" z archiwalnymi wypowiedziami karykaturzysty. (PR, 15.06.2003)
Z zawodu architekt
Niezwykle barwne i bogate życie znanego rysownika zaczęło się w Petersburgu. W czasie rewolucji stanął przed plutonem egzekucyjnym, cudem przeżył. Przeniósł się do Warszawy, gdzie stał się popularnym rysownikiem. Współpracował między innymi z "Kurierem Codziennym" i "Naokoło świata".
Z zawodu był architektem, choć studia kończył siedemnaście lat. Jako pracę dyplomową przygotował projekt obrotowego lotniska na skrzyżowaniu Alei Jerozolimskich i ulicy Marszałkowskiej w Warszawie.
– Podobno zapytano go, jak to się będzie obracać, a on odpowiedział: na łożyskach rtęciowych. Nikt nie wiedział, co to są łożyska rtęciowe, nawet stryj – mówił gość audycji z cyklu "Anegdoty literackie".
Nieustannie podróżował, odbył kilka podróży dookoła świata. Polował w Indiach, przemierzał afrykański busz i kanadyjskie pustkowia. Pisał reportaże i rysował. We współpracy z Kornelem Makuszyńskim stworzył postać Koziołka Matołka.
Koziołek Matołek, postać narysowana przez Mariana Walentynowicza do tekstów Kornela Makuszyńskiego. Źr. PAP/Jacek Bednarczyk
"Moja niezachwiana postawa podoficerska"
W 1939 roku, po wybuchu II wojny światowej, przez Rumunię i Francję przedostał się do Szkocji, gdzie został korespondentem wojennym przy 1 Dywizji Pancernej gen. Stanisława Maczka. Zaprojektował też znak Cichociemnych w postaci spadającego do walki orła. Swoje wspomnienia wojenne opisał w książce "Wojna bez patosu".
W archiwalnym nagraniu Polskiego Radia z 1958 roku Marian Walentynowicz mówił:
"Melduję posłusznie. Sierżant z wyższym wykształceniem niezdolny do służby wojskowej. Jednocześnie podporucznik rezerwy, kapitan czasu niewoli, jednocześnie podpułkownik czasu wojny. Pozwolę sobie wyjaśnić, że kiedy w 1939 roku przedostałem się do Francji zostałem szefem kompanii. (…). Moimi podkomendnymi byli: z malarzy Aleksander Żyw i Józef Natanson, publicyści Zygmunt Lityński, Adolf Bocheński oraz Czesław Jeśman, z poetów Jerzy Paczkowski, z dyplomacji Lipski, znany ekonomista Wacław Jastrzębowski. Powyżsi inteligenci, melduję posłusznie, za pomocą francuskiego koniaku, wina i innych alkoholi starali się wpłynąć na moją niezachwianą postawę podoficerską".
Marian Walentynowicz zmarł 26 sierpnia 1967 roku w Warszawie.
Źródło: Polskie Radio/mjm/im
