Nie bądźcie obojętni, gdy widzicie, że przeszłość jest naciągana do potrzeb aktualnej polityki. Nie bądźcie obojętni, gdy jakakolwiek mniejszość jest dyskryminowana. Nie bądźcie obojętni, gdy jakakolwiek władza narusza przyjęte umowy społeczne. Bądźcie wierni temu przykazaniu. Jedenaste - nie bądź obojętny - te słynne słowa Marian Turski wygłosił podczas obchodów 75. rocznicy wyzwolenia Auschwitz w 2020 roku.
33:07 Dwójka turski audycja specjalna 18.02.2025.mp3 Audycja specjalna w dniu śmierci Mariana Turskiego (Dwójka)
Ocalił życie, stracił bliskich
Marian Turski urodził się w litewskich Druskiennikach w 1926 roku. Swoje szkolne lata spędził w Łodzi. Przeżył łódzkie getto, obozy Auschwitz i Buchenwald, zaangażowanie w obozowy ruch oporu i dwa marsze śmierci.
Czytaj także:
Holokaust pozbawił go najbliższych: z 43 osób przeżyły tylko cztery. W styczniu 1945 roku przeżył tzw. marsz śmierci do niemieckiego obozu Buchenwald, z którego zbiegł, a następnie trafił do niemieckiego obozu koncentracyjnego w Terezinie. Chory na tyfus, doczekał oswobodzenia przez Rosjan. Gdy wojna się kończyła, Marian Turski miał 19 lat. W 1949 roku zamieszkał w Warszawie.
Wypełnić pustkę po polskich Żydach
Studiował prawo i historię na Uniwersytecie Wrocławskim i tam zaczynał swoją przygodę z dziennikarstwem. W połowie lat 50. był redaktorem naczelnym "Sztandaru Młodych", przez prawie 70 lat był szefem działu historycznego tygodnika "Polityka". Był także twórcą Nagrody Historycznej Polityki.
Marian Turski był pomysłodawcą i współtwórcą Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, które niedawno świętowało 10-lecie działalności oraz i przewodniczącym jego rady.
- On nie był tylko pomysłodawcą powstania muzeum. Był także pomysłodawcą tego, jakie ono ma być. Chciał, żeby nie tylko mówiło o tysiącletniej historii polskich Żydów, ale wydaje mi się, że wyznaczył też moralny kierunek, w którym my podążamy. On chciał, żeby to było muzeum, które zawsze opowiada o tych, którzy są mniejszością, którzy są wykluczeni, którzy są krzywdzeni - podkreślała Joanna Fikus, kierownik Działu Wystaw w Muzeum POLIN i wiceprzewodnicząca stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny w Polsce, z którym Marian Turski również był blisko związany.
Ponadto był on członkiem zarządu głównego Stowarzyszenia Żydów Kombatantów i Poszkodowanych w II Wojnie Światowej, Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej oraz Rady stowarzyszenia prowadzącego Dom Konferencji Wansee. Pracował na rzecz jak najlepszych stosunków polsko-żydowskich, był gorącym orędownikiem pojednania polsko-niemieckiego, strażnikiem i kustoszem pamięci polskich Żydów. Za tę działalność został uhonorowany najwyższymi odznaczeniami wielu państw.
W czerwcu Marian Turski skończyłby 99 lat. W audycji, oprócz wspomnień o zmarłym, wysłuchaliśmy również jego archiwalnych opowieści.
***
Audycja specjalna
Prowadził: Michał Nowak
Goście: Joanna Fikus (kierownik Działu Wystaw w Muzeum POLIN, wiceprzewodnicząca stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny w Polsce), Piotr Wiślicki (członek Rady Muzeum POLIN, przewodniczący stowarzyszenia ŻIH), prof. Wiesław Władyka (tygodnik "Polityka"), Joanna Podolska (dziennikarka i publicystka, autorka książek o żydowskiej i wielokulturowej Łodzi)
Data emisji: 18.02.2025
Godz. emisji: 22.30
pg/kor
