"Ojczysty - dodaj do ulubionych". "Truskawki" istniały zanim powstały?

Ostatnia aktualizacja: 25.05.2023 07:45
Zaczął się truskawkowy sezon, dlatego w cyklu "Ojczysty - dodaj do ulubionych" zdradzimy tajemnice właśnie ich nazwy. Okazuje się, że słowo powstało dużo wcześniej niż owoc, który dziś tak nazywamy. 
Truskawki
TruskawkiFoto: shutterstock..com/minicase

W ramach kampanii "Ojczysty - dodaj do ulubionych" w każdy wtorek i czwartek w audycji "Pierwsze słyszę" poznajemy ciekawostki językowe. Tym razem sprawdziliśmy, skąd pochodzi słowo "truskawki". Chociaż wyhodowano je dopiero w XVIII wieku, to jednak pisano o nich już trzy stulecia wcześniej. Jak to możliwe? Na to pytanie odpowiedź zna Martyna Matwiejuk. 

Czy wiecie, że choć truskawki wyhodowano dopiero w XVIII wieku, to jednak pisano o nich już w wieku XV? Sama nazwa jest więc o kilkaset lat starsza od tego, co nią określamy! Jak to możliwe? Otóż w czasach Piastów i Jagiellonów, a zapewne i wcześniej, słowo "truskawki" odnosiło się nie do truskawek, tylko do poziomek - tych dziko rosnących, leśnych, łąkowych, zbieranych na skraju zagajników i na śródleśnych polanach. Gdy w pierwszej połowie XVIII w. ze skrzyżowania amerykańskich gatunków poziomki wirginijskiej i chilijskiej sztucznie wyhodowano nowy gatunek, a więc dzisiejszą truskawkę, nazwa "truskawki" również go objęła. Były więc duże truskawki ‘truskawki’ i małe truskawki ‘poziomki’. Żeby odróżnić jedne od drugich, sięgnięto do języka ludowego i wykorzystano gwarowe małopolskie słowo "poziomki", które do dziś funkcjonuje już tylko w tym znaczeniu, jakie znamy.


Posłuchaj
01:30 czwórka pierwsze słyszę 25.05.2023 truskawki.mp3 "Ojczysty - dodaj do ulubionych". Czemu o truskawkach pisano jeszcze zanim powstały? (Pierwsze słyszę/Czwórka)

 

___

Kampania społeczno-edukacyjna "Ojczysty - dodaj do ulubionych" ma na celu propagowanie dbałości o poprawność polszczyzny oraz kształtowanie świadomości językowej Polaków. Dziennikarze Czwórki angażują się w projekt, prezentując w formie dźwiękowej ciekawostki językowe.

Kolejnych odsłon będzie można posłuchać we wtorki i czwartki w porannej audycji "Pierwsze słyszę", po godz. 7.30. O pochodzeniu wyrażeń z życia codziennego opowie Martyna Matwiejuk

POSŁUCHAJ POPRZEDNICH ODCINKÓW <<<

Język polski należy do najtrudniejszych języków świata. Badanie pochodzenia słów i ich ewolucji to fascynująca podróż przez historię i zwyczaje. Martyna Matwiejuk w audycji "Pierwsze słyszę" o godz. 7.30 do końca roku będzie wyjaśniać, dlaczego niektóre memy powodują, że "śmiejemy się do rozpuku", sprawdzi też językowy rodowód "kundla", skąd się wziął "majsterklepka" i jaką miarą jest "łut szczęścia". 

Organizatorem akcji "Ojczysty - dodaj do ulubionych" jest Narodowe Centrum Kultury. Kampania trwa nieprzerwanie od 20 lutego 2012 roku, dnia poprzedzającego Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego. "Ojczysty - dodaj do ulubionych" to najpopularniejszy kanał prowadzony przez centralne instytucje kultury poświęcony poprawnej polszczyźnie.


***

Na kolejne odsłony cyklu we wtorki i czwartki, w porannej audycji "Pierwsze słyszę"po godz. 7.30 zaprosi Martyna Matwiejuk.

mat. pras./kd/aw/pj


 

Czytaj także

Chat GPT bez bariery językowej. Pracują nad tym polscy naukowcy

Ostatnia aktualizacja: 22.05.2023 11:07
Szacuje się, że 75 procent mieszkańców naszego kraju nie miało do czynienia z Chatem GPT. Wszystko przez barierę językową, a także nie do końca poprawne posługiwanie się językiem polskim przez wspomnianego chatbota. Zaradzić temu chcą naukowcy z Politechniki Wrocławskiej. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Ojczysty - dodaj do ulubionych". Co oznacza "z duszą na ramieniu"?

Ostatnia aktualizacja: 23.05.2023 09:15
Kiedy ktoś robi coś z "duszą na ramieniu", to znaczy, że robi to w wielkim strachu, bardzo się bojąc, będąc przerażonym. Podobne znaczenie ma frazeologizm "mieć duszę na ramieniu", czyli "bardzo się bać".
rozwiń zwiń