Polskie Radio

Unikatowa kolekcja płyt Polskiego Radia z 1939 roku. "Pokazują grozę września"

Ostatnia aktualizacja: 31.08.2023 20:50
Polskie Radio w sposób szczególny upamiętnia tragiczne wydarzenia września 1939 roku. Pięciopłytowy albumu "Kolekcja płyt gramofonowych Polskiego Radia z września 1939 roku" jest bezcennym zapisem tragicznych wydarzeń początku II wojny światowej. Wydawnictwo zawiera dźwięki dokumentujące obronę stolicy, a także wystąpienia prezydenta Warszawy Stefana Starzyńskiego, ministra spraw zagranicznych Józefa Becka czy szefa Biura Propagandy Sztabu Generalnego Naczelnego Wodza płk. dypl. Romana Umiastowskiego.
Kolekcja płyt Polskiego Radia z 1939 roku.
Kolekcja płyt Polskiego Radia z 1939 roku.Foto: Albert Zawada/PAP
  • Wyjątkowy, pięciopłytowy albumu "Kolekcja płyt gramofonowych Polskiego Radia z września 1939 roku" w ubiegłym roku został wpisany na Listę Krajową programu UNESCO "Pamięć świata". 
  • Wydawnictwo Polskiego Radia udostępnia ocalałe nagrania, między innymi historyczne przemówienia prezydenta walczącej stolicy Stefana Starzyńskiego i ministra spraw zagranicznych Józefa Becka. 
  • Na płytach słuchacze znajdą także komunikaty porządkowe dla mieszkańców Warszawy - czytane m.in. przez Jeremiego Przyborę.

Pracownicy Polskiego Radia po ogłoszeniu kapitulacji Warszawy ukryli w sumie około 200 metalowych krążków do tzw. bezpośredniego zapisu dźwięku zawierających dokumentację dźwiękową obrony stolicy.  Kolekcja odnalezionych już 93 metalowych płyt gramofonowych - została wpisana na Listę Krajową programu UNESCO "Pamięć świata". Pierwszy raz na tę prestiżową listę trafiły materiały dźwiękowe.

Kolekcja płyt Polskiego Radia z 1939 roku. Kolekcja płyt Polskiego Radia z 1939 roku. / AMPR

Nie tylko nagrania

Do płyt dołączono obszerną książeczkę - z tekstami źródłowymi i komentarzami oraz materiałami ikonograficznymi, w tym unikatowymi, archiwalnymi zdjęciami. Na płytach utrwalono przemówienia, komunikaty i pieśni, wykonywane w studiu przy ulicy Zielnej lub nadawane przez radiostację Warszawa II: na terenie byłego Fortu Mokotowskiego. Oczyszczone i zdigitalizowane, stanowią dziś ważną lekcję historii, jak również polskiej i światowej radiofonii.

Kolekcja płyt gramofonowych Polskiego Radia z września 1939 rok Kolekcja płyt gramofonowych Polskiego Radia z września 1939 roku / Cezary Piwowarski/PR

Czytaj także:

Kolekcja płyt Polskiego Radia z 1939 roku Kolekcja płyt Polskiego Radia z 1939 roku /Cezary Piwowarski/PR

Ocalone skarby

Pracownicy Polskiego Radia we wrześniu 1939 roku z narażeniem życia ukrywali je przed Niemcami- Było to dla nich ważne, ponieważ to były nagrania przemówień najważniejszych osób w państwie: prezydenta Starzyńskiego, ministra Becka, Wacława Lipińskiego. Ale także komunikaty porządkowe dla mieszkańców Warszawy, więc wszystko to, co oddawało klimat i pokazywało grozę września 1939 roku - zaznaczała prezes Polskiego Radia Agnieszka Kamińska.


 "Kolekcja płyt gramofonowych Polskiego Radia z września 1939 roku" "Kolekcja płyt gramofonowych Polskiego Radia z września 1939 roku"/PR

Wartość historyczna i kulturowa

W końcu września 1939 roku płyty wyniesiono w trzech partiach z rozgłośni i ukryto w mieszkaniach osób prywatnych. Przetrwały w ten sposób do końca wojny. Po wojnie – nagrania uznane za zniszczone – nieoczekiwanie odnalazły się w dwóch partiach w 1979 roku i zostały zwrócone przez osoby prywatne do zbiorów Polskiego Radia.


dz/zch
Czytaj także

Wojna obronna 1939. Godziny nadziei pod Wschową

Ostatnia aktualizacja: 02.09.2023 05:47
Gen. Roman Abraham, dowódca Wielkopolskiej Brygady Kawalerii, wydał 2 września 1939 roku rozkaz "odrzucić oddziały nieprzyjaciela i ostrzelać tę miejscowość ogniem artyleryjskim". Tego dnia miał miejsce wypad polskich oddziałów na terytorium Niemiec w miejscowości Wschowa.
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Wprowadzamy je do krwiobiegu narodowej pamięci". Jan Kasprzyk o nagraniach Polskiego Radia z 1939 roku

Ostatnia aktualizacja: 06.05.2022 12:46
W radiowym studiu imienia Władysława Szpilmana uroczysta premiera pięciopłytowego albumu "Kolekcja płyt gramofonowych Polskiego Radia z września 1939 roku". Polskie Radio jednocześnie inicjuje dziś pod hasłem "Gdzie jest czarny neseser?" narodowe poszukiwania zaginionego zbioru płyt z września 1939 roku.
rozwiń zwiń