Historia

25 sierpnia

Ostatnia aktualizacja: 25.08.2011 00:00
Prawdopodobnie urodził się Krzysztof Kolumb.

1451 - Urodził się Krzysztof Kolumb, (według innych źródeł - między 25.08 a 31.10), włoski żeglarz i podróżnik, odkrywca Ameryki w 1492 roku. Kapitan wyprawy, która na trzech okrętach, poszukując zachodniej drogi morskiej do Indii, jako pierwsza w historii nowożytnych odkryć geograficznych pokonała Ocean Atlantycki i 12 października 1492 roku dotarła do Indii Zachodnich (Antyli) u wybrzeży Ameryki. Mianowany admirałem i pierwszym namiestnikiem hiszpańskich kolonii w Ameryce Środkowej, organizator i kapitan czterech kolejnych wypraw. Zmarł 20 maja 1506 roku. 560 rocznica

Pozostałe wydarzenia:

1270 - Zmarł Ludwik IX Święty z dynastii Kapetyngów, król Francji od 1226 roku, dążył do umocnienia władzy królewskiej przez wprowadzenie sądów królewskich i jednolity system monetarny. Organizator i dowódca VII i VIII wyprawy krzyżowej. Kanonizowany w 1297 roku.

1530 - Urodził się Iwan IV Groźny, pierwszy car Rosji od 1547 roku,  stworzył podwaliny przyszłej potęgi Moskwy, umocnił władzę centralną, przeprowadził wiele reform administracyjnych i wojskowych,  podbił chanaty kazański i astrachański, walczył ze Szwedami i Polakami o Inflanty. Był znany z okrucieństwa. Zmarł 18 marca 1584 roku. 

1680 - Zmarł Thomas Blood, irlandzki poszukiwacz przygód, który zasłynął kradzieżą królewskich klejnotów z twierdzy Tower w Londynie.

1744 - Urodził się Johann Gottfried von Herder, niemiecki pastor, pisarz i filozof, którego poglądy wpłynęły znacząco na późniejszy rozwój idei narodu oraz filozofii i historii kultury, jeden z "klasyków weimarskich", autor prac "Myśli o filozofii dziejów", "Wybór pism". W Morągu znajduje się muzeum jego imienia. (zm. 18.12.1803) 

1776 - Zmarł David Hume, szkocki filozof, pisarz, ekonomista, autor rozważań filozoficznych: "Traktat o naturze ludzkiej",  "Eseje z dziedziny moralności i literatury", "Dialog o religii

naturalnej". Jego teoria poznania wywarła znaczny wpływ na rozwój myśli filozoficznej następnych lat. Urodził się w 1711 roku. 235 rocznica

1807 - Zmarł Franciszek Dionizy Kniaźnin, poeta, dramatopisarz i bajkopisarz. Był przedstawicielem sentymentalizmu, autorem rokokowych erotyków, liryki religijnej i patriotycznej oraz dramatyzowanych sielanek. (ur. 1750)

1819 - Zmarł James Watt, angielski inżynier i wynalazca. Opatentował silnik parowy, który przyczynił się do szybkich postępów rewolucji przemysłowej. Był współzałożycielem pierwszej w świecie wytwórni maszyn parowych.

1845 - Urodził się Ludwik II z dynastii Wittelsbachów, król bawarski od 1864 roku, znany jako Ludwik Szalony lub Bajkowy Król. Wznosił, rujnując państwo, liczne zamki w Alpach, z których najbardziej znane są Neuschwanstein i Linderhof. Mecenas artystów a przede wszystkim Ryszarda Wagnera. Ubezwłasnowolniony ze względu na oznaki choroby psychicznej. Zmarł 13 czerwca 1886 roku.

1867 - Zmarł Michael Faraday, angielski fizyk i chemik, odkrywca zjawiska indukcji elektrycznej, skonstruował pierwszy model silnika elektrycznego. (ur. 22.09.1791)

1891 - Urodził się Gustaw Morcinek, pisarz, w latach 1920-1936 nauczyciel szkoły powszechnej w Skoczowie na Górnym Śląsku, potem więzień Sachsenhausen i Dachau. W 1946 roku powrócił do kraju. Autor utworów dla młodzieży, tematyką twórczości związany ze Śląskiem: "Narodziny serca", ‘Wyrąbany chodnik", "Łysek z pokładu Idy", "Ludzie są dobrzy", "Zabłąkane ptaki", "Pokład Joanny", "Byli dwaj bracia", "Czarna Julka". Zmarł 20 grudnia 1963 roku. 120 rocznica

1900 - Zmarł Fryderyk Nietzsche, niemiecki filozof i poeta, autor pracy "Tako rzecze Zaratustra", "Poza dobrem i złem", "Wola mocy". Urodził się 15 października 1844 roku. 

1875 - Matthew Webb, brytyjski kapitan floty handlowej jako pierwszy przepłynął wpław Kanał La Manche z czasem 21 godzin i 45 minut.   

1880 - Urodził się Robert Stolz, austriacki kompozytor i dyrygent, ostatni z "królów wiedeńskiego walca". Skomponował 47 operetek i muzykę do 90, a ponadto blisko 2000 pieśni, wykonywanych przez Marlenę Dietrich, Maurice Chevaliera, Freda Astaire’a, Mártę Eggerth  i Jana Kiepurę - "Brunetki, blondynki". W wieku 92 lat prowadził koncerty muzyki wiedeńskiej. Zmarł 24 czerwca 1975 roku.     

1900 - Urodził się Hans Adolf Krebs, niemiecki biochemik, profesor uniwersytetów w Sheffield i Oxford. W 1937 roku opisał cykl przemian biochemicznych produktów rozkładu cukrów, tłuszczów, białek (nazwany cyklem Krebsa), za to otrzymał  nagrodę Nobla w 1953 roku. Zmarł 22 listopada 1981 roku.   

1907 - Urodził się  Ludwik Brożek, bibliotekarz, bibliograf, historyk literatury, publicysta, redaktor kwartalnika "Zaranie Śląskie", pisma poświęconego literaturze i kulturze regionu, autor antologii "Pisarze śląscy XIX i XX wieku". Zmarł 7 czerwca 1976 roku.

1900 - Zmarł Friedrich Nietzsche, niemiecki filozof, jeden z głównych przedstawicieli immoralizmu i irracjonalizmu. Jego rozważania filozoficzne skupiały się wokół krytyki chrześcijaństwa oraz współczesnej autorowi zachodniej kultury, obdarzał szacunkiem wartości obecne w antycznej kulturze greckiej wraz z postulatem powrotu do niej. Jego filozofia jest pełna  wieloznaczności i podatna na rozmaitość odczytań, bo według Nietzschego  "fakty nie istnieją, tylko interpretacje". Autor prac: "Tako rzecze Zaratustra", "Poza dobrem i złem", "Wola mocy", "Zmierzch bożyszcz". 

1905 - Urodziła się siostra Maria Faustyna Helena Kowalska, św. Faustyna, zakonnica i mistyczka. Doznane przez nią wizje mistyczne i objawienia Jezusa stały się podstawą kultu Miłosierdzia Bożego. Autorka "Dzienniczka" pisanego w latach 1934-1938 a przedstawiającego codzienne życie siostry, wizje Chrystusa, które otrzymywała, widzenia piekła, czyśćca i nieba oraz rady otrzymywane od Chrystusa wskazujące Miłosierdzie Boże, jako jedyny ratunek dla świata. Zmarła 5 października 1938 roku. 

1908 - Urodził się Bronisław Czech, wybitny polski narciarz, kurier tatrzański. Dla uczczenia jego pamięci w Zakopanem są organizowane zawody narciarskie o Memoriał Bronisława Czecha i Heleny Marusarzówny. Zginął w Auschwitz-Birkenau 4 czerwca 1944 roku. 

1908 - Zmarł Antoine Henri Becquerel, francuski fizyk, chemik, odkrywca uranu. W 1903 roku otrzymał nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki wspólnie z Marią Curie-Skłodowską i Piotrem Curie. Urodził się 15 grudnia 1852 roku. 

1909 - Urodził się Zbigniew Skowroński, aktor filmowy i teatralny. Wystąpił w filmach "Krzyżacy", "Popiół i diament", "Król Maciuś I", "Ewa chce spać", "Poszukiwany, poszukiwana", "Wśród nocnej ciszy". Zmarł 1 marca 1985 roku. 

1913 - W Chinach Sun Jat-Sen założył Partię Narodową - Kuomintang. 

1918 - Urodził się Leonard Bernstein, amerykański dyrygent, kompozytor i pianista, wiele razy występujący jednocześnie jako muzyk i dyrygent orkiestry. Tworzył muzykę rozrywkową i dzieła koncertowe, czerpał z folkloru amerykańskiego. Jest autorem musicalu "West side story" i baletu "1600 Pennsylvania Avenue". Zmarł 14 października 1990 roku. 

1930 - Urodził się Sean Connery, brytyjski aktor pochodzenia szkockiego, odtwórca roli Jamesa Bonda w serii filmów "Agent 007", grał w filmach: "Rodzinny interes", "Imię róży", "Liga niezwykłych dżentelmenów", "Rycerz króla Artura", "Polowanie na Czerwony Październik". W 2000 roku królowa brytyjska Elżbieta II nadała mu tytuł szlachecki.  

1936 - W Częstochowie otwarto pierwszy synod biskupów polskich. 75 rocznica

1937 - Zakończył się największy strajk chłopski w okresie międzywojennym, który objął głównie Małopolskę. W starciach z policją zginęło 41 osób, aresztowano około 4 tysięcy uczestników.

1938 - Urodził się Frederick Forsyth, angielski pisarz, autor powieści sensacyjnych - "Dzień Szakala", "Akta Odessy", "Psy wojny", "Diabelska alternatywa" "Czwarty protokół". Wiele powieści Forsytha zostało zekranizowanych.

1939 - W Londynie podpisano układ o wzajemnej pomocy między Polską i Wielką Brytanią, który zakładał, że w wypadku agresji ze strony Niemiec na jednego z sygnatariuszy układu, druga strona powinna udzielić bezzwłocznie "wszelkiej pomocy i poparcia będących w jej mocy". 

1939 - Do portu w Gdańsku zawinął pancernik Schleswig-Holstein, który potajemnie wwiózł pod pokładem Kompanię Szturmową Marynarki - Marinesturmkompanie, mającą wzmocnić niemieckie uderzenie, zaplanowane pierwotnie na 26 sierpnia.

1944 - Wyzwolenie Paryża. Rząd Tymczasowy Republiki Francuskiej z premierem de Gaullem na czele przeniósł się z Algieru do stolicy Francji.

1945 - Urodził się Andrzej Haliński, architekt, scenograf, autor autobiograficznej książki "10 000 dni filmowej podróży" oraz scenografii do filmów: "Rodzina Połanieckich", "Kariera Nikodema Dyzmy", "Królowa Bona", "Thais", "Sztos", "Fucha", "Szatan z siódmej klasy", "Ogniem i mieczem". W latach 1985-94 mieszkał i pracował w USA i Kanadzie.

1946 - W Dusznikach Zdroju odbył się I Międzynarodowy Festiwal Chopinowski upamiętniający 120. rocznicę dusznickich koncertów Fryderyka Chopina w 1826 roku. 65 rocznica

1948 - We Wrocławiu obradował światowy Kongres Intelektualistów w Obronie Pokoju.

1949 - Urodził sie John Savage, właściwie John Youngs, amerykański aktor teatralny i filmowy. Grał w filmach: "Łowca jeleni", "Hair", "Ojciec chrzestny III", Podróż do Nowej Ziemi", "Zbuntowana nastolatka".

1954 - Urodził się Elvis Costello, brytyjski muzyk rockowy, kompozytor, autor tekstów, producent nagrań, inicjator ruchu nowej fali w muzyce rockowej. 

1955 - W Chamonix we Francji uruchomiono najwyższą na świecie kolejkę linową. Kabel o średnicy 5 centymetrów, długości 4 kilometrów i wadze 4 ton biegł kilometr od ziemi. 

1956 - Zmarł Alfred Kinsey, amerykański socjoantropolog, którego badania ankietowe dotyczące życia seksualnego Amerykanów wywołały rewolucję w seksuologii. Raport Kinseya zawierał ponad 500 pytań, a z badań wynikało, że 86 procent dorosłych ludzi żyje w sprzeczności z kodeksem obyczajowym. Urodził się 23 czerwca 1894 roku.

1970 - Urodziła się Claudia Schiffer, niemiecka modelka, przez lata kariery ponad 700 razy pojawiła się na okładkach najważniejszych magazynów o modzie, jak: "Vogue", "Cosmopolitan", "Time", "Harper’s Bazaar". Uznawana za jedną z trzech największych modelek wszech czasów obok Lindy Evangelisty i Naomi Campbell.

1975 - Zmarł  Feliks Kollat, jeden z twórców polskiego transportu morskiego po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku. Dzięki jego decyzjom wiele statków handlowych, przed wrześniem 1939 roku zostało w angielskich portach, dzięki czemu nie zostały zniszczone.    

1984 - Zmarł Truman Capote, amerykański pisarz, autor powieści analizujących wyobcowanie jednostek z konwencjonalnej obyczajowości środowiska, między innymi "Harfa traw", "Śniadanie u Tiffany'ego", "Inne głosy, inne ściany". Późniejsze powieści - "Z zimną krwią", "Muzyka dla kameleonów". W 2005 roku Bennett Miller poświęcił pisarzowi film pt. "Capote". 

1986 - W Wiedniu odbyła się pierwsza nadzwyczajna konferencja Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej w sprawie bezpieczeństwa urządzeń jądrowych. Podpisano porozumienie o obowiązku natychmiastowego informowania o awarii oraz o podstawach prawnych ubiegania się o pomoc. 25 rocznica

1988 - Zmarł w Wielkiej Brytanii Kazimierz Józef Zielenkiewicz-Caziel, malarz i rysownik, reprezentant sztuki figuratywnej i abstrakcji aluzyjnej. (ur. 1906) 

1989 - Zmarł Roman Palester, polski kompozytor, od 1947 roku przebywający i tworzący na emigracji. Komponował utwory orkiestralne, kameralne, wokalno-instrumentalne, kantaty, muzykę fortepianową i filmową. Do najważniejszych kompozycji należą: "Koncert skrzypcowy", "Metamorfozy", "Śmierć Don Juana". Od 1947 roku przebywał za granicą, a jego nazwisko i dorobek zostały usunięte z krajowych publikacji aż do 1977 roku, gdy uchylono cenzurę. Urodził się 28 grudnia 1907 roku. 

1989 – Amerykańska sonda Voyager 2 dotarła do Neptuna. Odkryto dwa dodatkowe księżyce tej planety.

1991 - Rada Najwyższa Białorusi przyjęła ustawę o niepodległości republiki. 20 rocznica

1993 - Prezydenci Polski i Rosji, Lech Wałęsa i Borys Jelcyn podpisali w Warszawie deklarację oraz traktat o handlu i współpracy gospodarczej między państwami.

2002 - Zmarła Karolina Lanckorońska, historyk i historyk sztuki, wybitna działaczka Polonii we Włoszech, współzałożycielka Polskiego Instytutu Historycznego w Rzymie, dyrektor Fundacji Rzymskiej, wspierającej naukę i kulturę polską, autorka "Wspomnień wojennych". Pochodziła z rodu arystokratycznego herbu Zadora, była córką hrabiego Karola Lanckorońskiego i jego trzeciej żony Małgorzaty von Lichnowsky. (ur. 1898)

2007 - Zmarł Konrad Drzewiecki, tancerz, choreograf i pedagog, założyciel Polskiego Teatru Tańca i reformator baletu. Jako solista święcił triumfy w balecie Opery Poznańskiej, Ballet de Paris czy Balecie Ludmily Czeriny. Prace choreograficzne realizował także poza Polską, w Amsterdamie, Hawanie, Berlinie, Malmoe i Pradze. Urodził się 14 października 1926 roku.

Czytaj także

24 sierpnia

Ostatnia aktualizacja: 23.08.2011 16:35
Przyszedł na świat Stanisław hrabia Małachowski.
rozwiń zwiń